فهرستمندرجات ماهنامه اطالع رسانی خبری علمی و آموزشی اتحادیه مرکزی مرغ تخمگذار میهن

Transkript

1 فهرستمندرجات ماهنامه اطالع رسانی خبری علمی و آموزشی اتحادیه مرکزی مرغ تخمگذار میهن شماره 57 تیر و مرداد 1394 صاحب امتیازو مدیر مسئول : مهندس رضا حسینمردی سردبیر : مهندس رضا ترکاشوند مدیر هنری : یحیی حسینمردی صفحه آرایی : آتلیه رائیکا گرافیک همکاران تحریریه : علیرضا حسینمردی مدیر بازرگانی : وحید رئیسی نظارت چاپ : رائیکا گرافیک لیتوگرافی : غزال چاپ : پنج رنگ تیراژ : نسخه آدرس دفتر مرکزی : تهران میدان توحید. کوچه سرو پالک 4 تلفن : فکس : نشریه فرآوری و غذا آماده دریافت مقاالت و نقد صاحب نظران است. دیدگاه و عقاید مولفین آثار لزوما به منزله دیدگـاه و عقایـد فراوری و غذا نیست. فراوری و غذا در اصالح ویرایش و تلخیص مقاالت تا جایی که به اصل دیدگاه مولفین آثار خدشه وارد نشود آزاد است. مقاالت ارسالی یک طرف کاغذ وبه صورت خوانا نوشته شود و همراه با تصویر باشد. مقاالت ارسالی برگردانده نمی شود. مسؤوليت مطالب مندرج در آگهي هاي بازرگاني نشريه به عهده صاحبان آگهي مي باشد و نشريه فراوري و غذا هيچگونه مسؤوليتي در قبال مطالب مندرج ندارد. گزارش 4 گزارش جلسه هماهنگی صادرات تخم مرغ 6 گزارش مشروح جلسه ی هم اندیشی 9 ارزیابی کیفیت داخلی و خارجی تخم مرغ 16 بهداشت تخم مرغ های جوجه کشی 20 تخممرغ برایپیشگیریازسرطانسینه 23 اثرات عنصر روی بر تنش گرمایی جوجه ها 24 انرژی مورد نیاز در مرغ تخمگذار 26 بهبود کیفیت پوست تخم مرغ 28 سازوکارهایموثربرکیفیتتولیدتخممرغ 30 خستگیمرغانتخمگذاردرقفس 34 دستورالعمل های بهداشتی واحدهای مرغ مادر 36 بهبودکیفیتپوسته تخممرغبامدیریتتغذیه 41 بهداشت تخم مرغ 44 میکروبیولوژی تخم مرغ (بخش دوم) 46 تخم مرغ از تولید تا بسته بندی 52 تاثیر درجه حرارت 56 آشناییباپرورشمرغتخمگذار 58 عوامل موثر بر تولید تخم مرغ ( 60 )1 اعالمتجربه : نگاهیتازهبهسفیدهتخممرغ 62 فرم اشتراک 66

2 گزارش نشست مشترک اعضاء هیئت مدیره و مدیر عامل اتحادیه مرغداران میهن با اتحادیه سراسری مرغداران مرغ تخمگذار کشور ترکیه اعضاء هیئت مدیره و مدیر عامل اتحادیه میهن که برای شرکت در نمایشگاه بین المللی دام و طیور کشور ترکیه عزیمت کرده بودند در حاشیه این بازدید نشستی با اعضاء هیئت مدیره و مدیرعامل اتحادیه مرغداران مرغ تخمگذار کشور ترکیه داشتند. در این جلسه دو طرف پیرامون وضع تولید و فروش و بازار تخم مرغ تبادل نظر نمودند و مدیرعامل اتحادیه مرغداران ترکیه توضیحاتی پیرامون چگونگی صادرات تخم مرغ به کشورهای عربی ارائه داد و گفت: دولت ترکیه به ازای هر کارتن تخم مر غ 5 دالر به عنوان یارانه به صادرکننده می دهد که این خود انگیزه ای است برای فعالیت بیشتر صادرکنندگان. دراین مذا کره آقای کاظمی رئیس هیئت مدیره اتحادیه پیشنهاد دادند دو کشور ایران و ترکیه برای تثبیت قیمت تخم مر غ صادراتی باهم هماهنگ شوند. الزم به ذکر است که هیئت مدیره و مدیر عامل اتحادیه در نمایشگاه استانبول با چند شرکت تجاری وبازرگانان کشورهای شرکت کننده مالقات هایی داشتند.

3 گزارش برگزاری سمینار همزمان با نمایشگاه همزمان با برگزاری نمایشگاه بین المللی دام و طیور در کشور ترکیه سمیناری توسط شرکت 3A اتریش در هتل WOW استانبول ترکیه برگزار گردیده بود. اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل اتحادیه میهن شرکت نمودند و در ابتدای سمینار کلیپی از کارخانه شرکت 3A به نمایش گذاشته شد و سپس مدیر عامل شرکت آقای مهندس امید صمدی مختصری از تاریخچه شرکت را برای حاضرین بازگو و کارمندان و نمایندگان شرکت 3A حاضر در جلسه را معرفی نمود و ضمن تشکر از حضور اعضای اتحادیه میهن تریبون را به آقای raul felmen مدیر فروش شرکت 3A سپرد. رائول با معرفی بیشتر شرکت لیست محصوالت شرکت را به مشتریان معرفی نمود سپس مدیر فنی شرکت خانم Natash Crowford به معرفی محصوالت 3A و 3A 3A Promune و 3A Agrotox و 3A Protein Blopower Phytase پرداخت. در این سیمنار 60 نفر از بزرگان صنعت دام و طیور از کشورهای ایران عربستان کویت اردن لبنان ترکیه بلغارستان مجارستان اسپانیا یونان و پا کستان حضور داشتند. شایان ذکراست که شرکت 3A اتریش در زمینه تولید افزودنیهای خورا ک دام و طیور فعال بوده و دفتر مرکزی آن در وین اتریش و کارخانه آن در WOLFERN اتریش قرار دارد و محصوالت خود را به 20 کشور جهان صادر می کند. در این سمینار مقرر گردید شرکت 3A اتریش جلسات متعددی در تهران با اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل اتحادیه برگزار و نسبت به چگونگی همکاری بحث و تبادل نظر به عمل آورند.

4 گزارش گزارش جلسه هماهنگی صادرات تخم مرغ

5 آقای پوستی زاده از دیگر شرکت کنندگان در این جلسه گفت : یکی از مهمترین نیازهای ما در اجرای چنین پروژه ای ایجاد یک کارگروه بازرگانی است و به همین منظور پیشنهاد می گردد تا یک کارگروه تخصصی از تولیدکنندگان فروشندگان و صادرکنندگان تخم تشکیل شود تا روش اجرا و نحوه ی مدیریت صنعتی صادرات را بررسی و بهترین راه کار را پیشنهاد نمایند. ضمنا کلیه صادرات تخم ایران نیز می بایستی شناسنامه دار شود. آقای انصاری از مشهد نیز در سخنان خود از بعضی تولیدکنندگان انتقاد نمودند که کاالهایی که به بازار عرضه می نمایند که دارای کیفیت صادرات و مناسب برای این امر نمی باشند. سورتینگ صحیح و درست انجام نمی شود و ارزش اقتصادی این محصول ما نیز می بایستی به دولت تکیه نکنیم. صادرات نیاز به مدیریت و سیاست دارد و متاسفانه نابسامانی در بازار عراق باعث گردیده تا ما نیز هیچ نظمی در کارمان وجود نداشته باشد وکیفیت تخم مرغ هایی که به عراق صادر می شود بسیار پایین باشد. صادرات می بایستی برنامه ریزی شود و مهمترین اصل در صادرات تداوم آن می باشد می بایستی برندسازی انجام پذیرد تا در درازمدت این محصول جایگاه خود را در بازارهای همسایه پیدا کند. آقای سرافزار از استان خراسان رضوی نیز چنین گفت : ما در سال گذشته حدود 100 هزار تن مازاد تولید داشتیم ولی امسال این مقدار افزایش پیدا کرده است. ذخیره سازی ما در این صنعت را در بازارهای خارجی کاهش می دهد. ازطرفی با توجه به واسطه گری های بسیار باعث می شود تا قیمت این محصول کاهش یابد. لذا می بایستی برای صادرات این محصول به فکر تولید با کیفیت باال و استانداردهای جهانی نیز باشیم. از استان کردستان آقای علوی نیز بیان داشت برای صادرات و توسعه آن می بایستی صادرات به بخش خصوصی واگذار شود و محدود است و در اوج مصرف داخلی اضافه تولید داریم. لذا می بایستی تدبیری اندیشید تا صادرات و سرانه مصرف داخلی را به هرطریق ممکن افزایش داد و قبل از خودکفائی کشور مذکور صادرات به عراق جایگاه خود را پیدا کرده باشد و با توجه به این که در حال حاضر بزرگترین صادرکننده کشور استان خراسان رضوی است می بایستی توجه بیشتری به این استان گردد. صادرات 7

6

7 گزارش گزارش مشروح جلسهی هم اندیشی در راستای اجرایی کردن وظیفه محول شده به اتحادیه مرکزی مرغداران میهن پیرامون مدیریت جوجه ریزی و از آنجا که برای برنامه ریزی توسعه و پیشرفت و ثبات هر کاری داشتن آمار دقیق از اهمیت خاصی برخوردار است. لذا به منظور کنترل و داشتن آماری نسبتا دقیق از چگونگی جوجهریزی در کشور نیاز به سامانه ی سراسری است لذا حدود یک سالی است که اتحادیه میهن با راه اندازی سامانه ثبت آمار واحدهای اعضای تحت پوشش به جد پیگیر این امر مهم میباشد و در همین راستا این اتحادیه جلسه ای با حضور دکتر رکنی معاون امور دام وزارت جهادکشاورزی مهندس امینی مدیرکل دفتر بهبود تولیدات طیور زنبور عسل و کرم ابریشم معاونین امور دام و مدیران امور طیور و تشکل های عضو اتحادیه میهن از استانهای مختلف برگزار نمود بعد از اعالم برنامه و تالوت آیاتی چند از کالم اهلل مجید مهندس ترکاشوند در جایگاه حاضر شده و با عرض خیر مقدم به مدعوین هدف از تشکیل این نشست را برای حضار تشریح کردند و گفت: از آنجا که چند ماهی است تصدی گری صنعت مر غ تخمگذار به این اتحادیه وا گذار گردیده لذا من و اعضای هیئت مدیره و دیگر همکاران تالشمان این بوده و هست که برای جلوگیری از ضرر و زیانهای میلیاردی که متوجه این صنعت گردیده است با برنامه ریزی دقیق راه چاره ای بیندیشیم. این امر میسر نمی گردد مگر با همکاری شما عزیزان چه همکارانم در تشکلها و مسئولین محترم در معاونت امور دام در استانها که امیدوارم با یاری و همکاری یکدیگر به این مهم نایل آییم. در این جلسه دکتر رکنی طی سخنانی تا کید نمودند جهت رسیدن به اهداف باید مشکالت را اولویت بندی نمود و مهمترین آنها را به ترتیب در دستور کار قرار داد پاسخ بیانات غیر مسئوالنه بعضی از افراد را باید خود صنعت به صورت منطقی بدهد و جلوی این اظهارات گرفته شود. ایشان ضمن

8 قدرت ولی شده گذار وا میهن اتحادیه به اجرایی کارهای یا مادر مرغ باشد می صنعت متولی دست آن اجرای با برخورد قدرت توان شود می خالف مرتکب مرغدار پس گیریها تصدی شدن اجرایی برای نیست. متخلف جانبه همه حمایت و مسئولیت تناسب به اختیار گذاری وا میباشد. ضرورتها جزء متولی طرف از اتحادیه توسط ریزی جوجه مدیریت برنامه اجرای بر کید تا نیاز برنامه اجرای برای که اختیاری گونه هر نمودند اعالم اعطاء شما به تا کنید اعالم شده کارشناسی صورت به دارید شود. هئیت رییس کاظمی رضا مهندس نشست این ادامه در حاضرین به گویی آمد خوش و تشکر با میهن اتحادیه مدیره با است جبران غیرقابل داران غ مر زیان و ضرر اینکه اعالم با شغلی امنیت محور پیرامون رکنی دکتر دادن قرار مخاطب را صنعت که کرد عنوان مطالبی کشور مرغداری صنعت در رفت برون راهکار و مشکالت پیرامون بحث گرفته فرا بحران به رسیدن برای و قیمت نوسانات در ثبات ایجاد و بحران از : کرد تقسیم 3 بخش به را صنعت مشکالت شغلی امنیت صنعت این برای تولیدکننده خود که مشکالتی اول بخش : میگیرد فرا را مشکالت از اعظمی بخش میکند ایجاد توزیع و تولید ( بری تولک و ریزی جوجه در هماهنگی عدم ) پروانه همان ظرفیت بر مازاد سامانه در یکروزه جوجه است یکسال مدت مثال: برای کامال نمیکنند عمل خود تعهد به که مرغداران شود می ثبت بر مازاد درصد 25 از بیش فعلی شرایط در است مشخص است. گرفته انجام ریزی جوجه ظرفیت گرفت رونق ایران در صادرات آمد آنفوالنزا ترکیه در بالفاصله رسید تومان به تومان 2500 کیلو هر غ تخممر مرغدار رسید می بفروش قسط دم از تومان 9000 تا 8500 پولت بنده رساند نقدی هزارتومان 11 تا تومان را پولت قیمت قیمت آیا كنيد بررسی لطفا عزیز مرغدار آقای میکنم عرض ديديم که است گذرا یا ماند خواهد ثابت منوال همین به در بحران آیا نیست خودزنی حرکت حرکت این آیا بود گذرا نمیکند ایجاد صنعت 20 درصد 15 الی تا کثر حدا ایران در مرغی آنفوالنزای زمان در یا مشکلی اینکه بدون کنم عرض میخواهم داشتیم تلفات از همکاری گر ا آید بوجود گذار تخم غ مر صنعت در کمبودی و فرصت بصورت میتوانیم را درصد 15 باشد مرغداران طرف صورتیکه: در کنیم ایجاد مصنوعی بطور با مرغداران آنکه بشرط ریزی جوجه کنترل با درصد 8 باشد. داشته کامل همکاری سامانه همسایه. کشورهای به صادرات با 7 درصد ریزی جوجه ظرفیت بر مازاد و کرد خواهید مالحظه آنوقت خود این که ندهیم انجام را رویه بی بری تولک و نشود انجام در قيمت بیشتر ثبات و تقاضا و عرضه در بیشتر تعادل باعث هم و توليدكننده نفع به هم كه شود می سال مختلف فصول است. كننده مصرف از حال میطلبد را آقایان همت میفرمائید مالحظه استفاده احسن نحو به باید را شده محول اجرایی کارهای توانیم. می که کنیم ثابت کنیم حذف مهمتر فوق موارد همه از برسانم بعرض میخواهم تشکلهای هماهنگی با دوره پایان دار چربی مرغهای بموقع که عرایض به ای توجه گر ا است میهن اتحادیه و استانی

9 که مقتضی بنحو مادر و اجداد مرغ کاهش رسیده قطعه هزار 17 به قطعه هزار 7 ظرفیت از اجداد خصوص این در است مازاد قطعه هزار ده حداقل داریم. نظر تجدید درخواست نتیجه ماند خواهد باقی همچنان بحران نشود شد گفته میان از خودمان وتوانمندی همت با را بحران توانیم می پس برداریم. و صنعت متولیان به رو كاظمی مهندس سخنان دوم بخش است: زیر ح شر به شده ح مطر موارد اهم كه بود مردان دولت قدرت ولی شده گذار وا میهن اتحادیه به اجرای کارهای. 1 مرغدار یا مادر غ مر میباشد صنعت متولی دست آن اجرای نیست متخلف با برخورد قدرت توان میشود خالف مرتکب به اختیار گذاری وا پس گیریها تصدی شدن اجرایی برای جزء متولی طرف از جانبه همه حمایت و مسئولیت تناسب. میباشد ضرورتها از اجداد که مقتضی بنحو مادر و اجداد غ مر کاهش 2. هزار ده حداقل رسیده قطعه هزار 17 به قطعه هزار 7 ظرفیت نظر تجدید درخواست خصوص این در است مازاد قطعه داریم. طرف از برق و سوخت توزیع و ها پروانه تمدید و صدور 3. اهرمهای مهمترین از یکی که تشکلها و میهن اتحادیه حذف برای حتی و آن صحیح اجرای و یکروزه جوجه کنترل. دار چربی مرغهای ترکیه همسایه کشور همانند صادراتی یارانه بینی پیش 4. میکند. پرداخت یارانه دالر 5 کارتن هر یکروزه های جوجه بیمه به مرتبط امور گذاری وا 5. اتحادیه کارگزاری با کشاورزی بیمه صندوق در تخمگذار. میهن و شده انجام كارهای كاظمی مهندس سخنان سوم بخش استانی تشکلهای و میهن اتحادیه )وظایف( پيگيری درحال پردازيم: می موارد آن به اجمالی بصورت كه بود اختیار در )با کشور مرغداری درصنعت شغلی امنیت ایجاد ) الزم قانونی ابزارهای گرفتن برنامه اساس بر یکروزه جوجه تولید بر کامل نظارت 1. کشاورزی جهاد وزارت سوی از اعالمی زمانبندی برای معقول درحد غ مر تخم سازی ذخیره و خرید 2. تخصیص با امکان صورت در ضروری موقع در بازار تنظیم دولت توسط بودجه دوره پایان دار چربی مرغهای موقع به حذف به کمک 3. آن برای بودجه تخصیص صنعت متولی کمک با آن خرید و. دولت طرف از یکروزه جوجه تولید نیاز بر مازاد دار نطفه غ مر تخم خرید 4. غ مر تخم صادرات یارانه پیگیری 5. آمار و اطالعات بانک ایجاد 6. تا تولید مرحله از بخش فعالین جهت شناسنامه تهیه 7. غ مر تخم صادرات گیری تصمیم جهت اطالعات سازی بهنگام 8. و اطالعات مبادله جهت رسانی اطالع امر سازی فعال 9. متخذه تصمیمات از گاهی آ شناسائی و صادرات و توزیع تولید فرایند عملیات رصد 10. متخلف واحدهای معرفی و جوجه تولید کاهش یا افزایش گونه هر از جلوگیری 11. یکروزه

10 12 که تمام عوامل موصوف در واقع همان رعایت الزامات سامانه می باشد که همکاران عزیز در صورت همکاری همه جانبه با سامانه طراحی شده در حل بسیاری از مشکالت کمک شایانی نموده اند. سه بخش عمده مطالبی که گفته شد مشکل ساز این صنعت است ا گر اجرای شود 80 درصد مشکالت مرتفع خواهد شد. درپایان مهندس کاظمی گفت : به امید آن روز که همکاری و همدلی نزدیک مرغداران عزیز با تشکلهای استانی و اتحادیه میهن باعث هم افزایی و بهبود بیش از پیش این صنعت گردد. در ادامه جلسه مهندس تركاشوند با اشاره به اهدافی كه با اجرای سامانه مدیریت اطالعات واحدهای پرورش مر غ تخمگذار به دنبال آنها هستم كه در ذيل به مختصری از موارد آن اشاره می كنيم : تشکیل بانک اطالعاتی یکپارچه از صنعت از جوجه ریزی تا پایان حذف گله پایان دوره کنترل میزان توزیع جوجه یکروزه تخمین میزان تولید واحد ها با توجه به پرا کنش استانی نظارت بر توزیع جوجه به واحدهای مجاز مدیریت میزان جوجه ریزی حذف واسطه های غیر ضروری تنظیم بازار وتوسعه صادرات پیش بینی و مدیریت میزان تولید نظارت برخالف گله ها در موعد مقرر و کنترل تولک بری ایشان با ارائه گزارشی از چگونگی اجرای برنامه جهت درج اطالعات در سامانه سمامت تا کید کردند که الزاماتی برای این منظور در نظر گرفته شده است. از جمله : تشکیل کارگــروه ویــژه ی مدیریت تولیـــد صــدور مـجــوز جوجه ریزی پس از تایید تشکل استانی و اتحادیه میهن و ثبت در سامانه صدور حواله سوخت پس از تایید تشکل استانی و اتحادیه میهن و ثبت در سامانه صدور مجوز بهداشتی پس از تایید تشکل استانی و اتحادیه میهن و ثبت در سامانه ارائه خدمات حمایتی ویژه صرفا به افرادی که تحت پوشش سامانه هستند تحویل جوجه توسط واحدهای مر غ مادر پس از ثبت درخواست مرغدار در سامانه مهندس ترکاشوند افزود به جهت اجرای شدن طرح سامانه سمامت تدابيری انديشيده شده که بصورت اجمالی اشاره ای داشتند : صدور بخشنامه معاونت امور دام و دفتر امور طیور پیرامون اجرای طرح با استانها و سازمان دامپزشکی تهیه برنامه های آموزش سمامت جهت عوامل اجرایی در سطح کشور ابالغ موضوع به مزار ع مر غ مادر توسط امور دام و مکلف نمودن آنها به رعایت موضوع مکاتبات متعدد توسط اتحادیه با استانها در نظر گرفتن تیم مجرب جهت اجرای برنامه مکاتبه باسازمان دامپزشکی و استانها پیرامون موضوع ارسال دستورالعمل های اجرایی مشترک توسط دفاتر تخصصی معاونت تولیدات دامی سازمان دامپزشکی و اتحادیه میهن ایشان در ادامه توضیحاتی در مورد امکانات سامانه در حال بهره برداری است و برنامه های آتی دادند : با راه اندازی نرم افزارهای مدیریت مشتری و مکاتبات ازجمله اتوماسیون اداری اهدافی از قبیل : تکریم ارباب رجوع تسهیل در دریافت و ارسال مکاتبات نظامندی مکاتبات و ارتباط سیستمی با

11 اعضاء و... را دنبال می کنیم. ایشان مشکالت اجرای طرح را بطور کلی تقسیم بندی کردند. از جمله : مشکالت اجرای طرح در سطح واحدهای تولیدی مشکالت اجرای طرح در سطح واحدهای مر غ مادری مشکالت اجرای طرح در سطح معاونت امور دام مشکالت اجرای طرح در سطح دامپزشکی کشور مهندس ترکاشوند با ارائه مشکالت پیشنهاداتی را برای حل این مسائل عنوان کردند که به اختصار شامل : تشکیل کارگروه مدیریت تولید در هر استان و برگزاری جلسات هماهنگی و ارسال گزارش جلسات به کارگروه مرکزی جهت اخذ تصمیمات الزم با تشکیل این کارگروه بدنبال صدور و تمدید پروانه ها و توزیع سوخت و برق از طرف اتحادیه میهن و تشکلها که یکی از مهمترین اهرمهای کنترل جوجه یکروزه و اجرای صحیح آن و حتی برای حذف مرغهای چربی دار. در پایان آقای مهندس ترکاشوند در مورد انتظارات ایشان واعضای اتحادیه مرکزی مرغداران میهن بیاناتی را عنوان نموده که بطور اخص به آن می پردازیم : اجرای بخشنامه ها و ابالغیه ها مهمترین انتظار ماست تشکیل کارگروههای استانی ارائه هرگونه خدمات اعم از توزیع سوخت و سبوس و... عطف به عضویت در سامانه سمامت گردد تمدید پروانه ها پس از تایید اتحادیه صورت گیرد. شایان ذکر است هر اقدامی در خصوص فعالیت های واحدهای تولیدی صرفا میبایست از طریق سامانه سمامت صورت پذیرد. سپس مهندس امینی مدیرکل دفتر بهبود تولیدات طیور زنبور عسل و کرم ابریشم رشته ی سخن را در دست گرفت نظارت بر عملکرد واحدهای تولیدی و پیشگیری از انحرافات و انعکاس مشکالت و پیشنهادات به کارگروه مرکزی هستیم. ایشان اعضاء اصلی کارگروههای استانی را به شرح ذیل عنوان کردند : معاونت امور تولیدات دامی استان مدیر امور طیور استان اداره کل دامپزشکی استان نماینده استانی اتحادیه میهن ( تشکل استانی ) نماینده سازمان نظام مهندسی استان 13

12 و ضمن مثبت ارزیابی کردن این نشست ها گفت: برای سر و سامان دادن به صنعت مر غ تخمگذار دفتر طیور وزارت جهاد کشاورزی از ارایه طر ح و برنامه شما عزیزان و دستاندرکاران صنعت استقبال خواهد کرد و برای ثبات نسبی در قیمت تخم مر غ کنترل و نظارت بر چگونگی جوجهریزی حذف مر غ پایان دوره تسریع در صادرات از هیچ کوششی دریغ نخواهیم کرد. آنفوالنزا و رسانهای کردن آن باعث افت قیمت تخم مر غ و کند شدن روند صادرات و در نتیجه ضرر و زیان گردید. سخنران بعدی آقای منتظمی مدیر عامل اتحادیه خراسان رضوی بود. ایشان با تشکر از اعتماد مسئولین به اتحادیه میهن و وا گذاری تصدی گری به این تشکل گفت: وا گذاری بدون داشتن قدرت اجرایی امکان پذیر نمیباشد لذا صدور پروانه و یا در حال حاضر گرفتن استعالم از اتحادیهها را می تواند یکی از راهکارها باشد. وی گفت: با توجه به خرید وحذف مر غ پایان دوره توسط اتحادیه و تعهدی که نسبت به مرغداران برای پرداخت وجه آن دارد از مسئولین تقاضا دارم نسبت به پیگیری جهت پرداخت مبلغ ده میلیارد تومانی که در تفاهم نامه آمده است تسریع نمایید. پیش بینی یارانه صادراتی همانند کشور همسایه ترکیه هر کارتن 5 دالر یارانه پرداخت میکند. سپس دکتر نبی پور رئیس هئیت مدیره اتحادیه استان تهران و مشاور فنی اتحادیه میهن گفت: بهترین راه کار و نجات از بحران داشتن اعداد و ارقام صحیح برای برنامهریزی می باشد و بهترین راه ورود به سامانه و ثبت ظرفیت ها بصورت دقیق وحذف مر غ پایان دوره است. وی با گالیه از سازمان دامپزشکی کشور گفت: اعالم وجود بعد از صحبتهای مسئولین تشکل ها معاونین امور دام استانهای قزوین تهران و قم با ارائه راهکارهای مناسب خواستار رعایت مرغداران در امر جوجه ریزی نسبت به ظرفیت های موجود شدند. آنها اعالم داشتند که باید از طریق معاونت امور دام اقدام به حذف و کنترل فارم های اجداد شود. با توجه به اهمیت تشکیل کار گروه در استانها با توجه به ارسال صورت جلسه ها و اقدامات انجام شده بنا به تشخیص مدیر عامل اتحادیه دو استان فارس و مرکزی که

13 در تشکیل و تصمیمات کارگروه موفق تر عمل کرده بودند توضیحاتی پیرامون تشکیل کارگروه و وظایف آن ارائه دادند. وا گذاری امور مرتبط به بیمه جوجه های یکروزه تخمگذار در صندوق بیمه کشاورزی با کارگزاری اتحادیه میهن. استان و حذف به موقع مر غ پایان دوره چگونگی کنترل جوجه ریزی گفت: در کار گروه استان ما عالوه بر معاونت بهبود تولیدات دامی استان مدیر کل دامپزشکی تعاونی استان نماینده نظام مهندسی کشاورزی استان نماینده نظام دامپزشکی استان نماینده پشتیبانی اموردام استان و نماینده اتحادیه کشتارگاه های استان نیز حضور داشتند. آقای عزیزنیا ضمن تشکر از برگزاری چنین نشستی عنوان کرد که پس از دوسال تالش مستمر جهت راه اندازی سامانه مدیریت یکپارچه مر غ تخم گذار کشور توسط اتحادیه مرکزی مرغداران میهن و پس از ابالغیه اجرایی مورخ 1393/4/4 معاون محترم وزیر جهادکشاورزی و با حضور معاون محترم بهبود تولیدات دامی استان و مدیریت محترم امورطیور جهاد کشاورزی استان و اداره کل دامپزشکی استان در آذرماه سال 1393 اولین جلسه کارگروه را در محل تعاونی مرغداران ماهان استان مرکزی تشکیل و کلیه دستورالعمل های اجرایی و راهکارها وامکانات موجود جهت بهتر اجرا شدن طر ح مدنظر قرارگرفته و هماهنگی الزم با مدیریت های شهرستانی انجام پذیرفت و با توجه به نگاه مثبت دامپزشکی و جهاد استان برای ساماندهی تولید تخممر غ ماهیانه حداقل یکبار کارگروه تشکیل و مسائل پیش رو بنحو مقتضی مدیریت گردد و در جلسات متعدد مراتب جوجهریزی از طریق سامانه وتحت نظارت سامانه وکنترل تعداد جوجه ریزی سالیانه به اطالع مرغداران رسیده است. امید است با ثبت نام کلیه مرغداران و جوجه ریزی از طریق سامانه بتوانیم اولین و اصلی ترین نیاز بخش یعنی مدیریت یکپارچه تولید تخم مر غ را محقق سازیم. مهندس فهندژ سعدی نماینده استان فارس گفت: از بدو تشکیل کار گروه و نظارت کامل بر آمار و ارقام در سطح نمایندگان اتحادیههای استان مرکزی و فارس از مسئولین استانهای خویش که همراه و یاور تعاونی و اتحادیه بودند تشکر کردند. در خاتمه مهندس امینی ضمن اعالم هرگونه همکاری نسبت به رعایت مقررات در خصوص فارم های مادر و اجداد و همچنین تولید کنندگان تخم مر غ بیان داشتند در موارد انحرافی می بایست ابتدا تذکر و اخطار در صورت عدم رعایت ضوابط طبق در خواست و برنامه ارائه داده شده حتی نسبت به عدم تمدید و لغو پروانه های آنها ایستاده ایم. وی همچنین بر تشکیل کارگروهی قوی و منسجم تا کید کردند و از همکاری معاونت امور دام استانهای موفق تقدیر و تشکر نمودند. در این نشست مهندس شریفی منش ضمن ارائه آمار جوجه ریزی در چند ماه اخیر خواهان حذف به موقع مر غ های باالی 80 هفته شدند. همچنین با توجه باینکه ا کثر استانها در ثبت آمار وجوجه ریزی سواالتی داشتند توسط مسئولین سایت و سامانه اتحادیه ضمن آموزش راهکارهای الزم نسبت به روز رسانی سامانه توضیحاتی ارائه دادند.

14 ا ر ز یـــــــا بـــي کیفیت داخلی و خارجی تخم مرغ کیفیت پوسته تخم مرغ و کیفیت داخلی تخم مرغ در صنعت تخم مرغ دارای اهمیت زیادی است. در این بخش نحوه تشکیل تخم مرغ و روش های اندازه گیری کیفیت پوسـته تخم مرغ و کیفیت داخلی تخم مرغ مورد تحـقیق قرار می گیرد. کیفیت پوسته تخم مر غ به صورت اندازه تخم مر غ وزن مخصوص تخم مر غ رنگ پوسته استحکام پوسته تغییر شکل پوسته (تخریبی یا غیر تخریبی ) وزن پوسته درصد پوسته ضخامت پوسته و ساختار درونی پوسته اندازه گیری می شود. روش های جدید در این زمینه مرتبا در حال توسعه و پیشرفت هستند. کیفیت داخلی تخم مر غ به صورت رنگ زرده انسجام غشای پری ویتیلین و کیفیت سفیده اندازه گیری می شود. در این بخش فا کتورهایی که بر روی کیفیت داخلی تخم مر غ و کیفیت پوسته تخم مر غ تاثیر می گذارند مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. کیفیت پوسته تخم مر غ ممکن است با سویه و سن مر غ تخمگذار تولک برای اجباری فا کتورهای تغذیه ای مثل کلسیم فسفر ویتامین ها کیفیت آب پلی سا کارید های غیر نشاسته ای آنزیم ها آلودگی خورا ک استرس های عمومی و استرس گرمایی بیماری نوع سیستم تولیدی و خواص افزودنی های جیره های غذایی تحت تاثیر قرار گیرد. کیفیت داخلی تخم مر غ با مدت زمان انبار داری سویه و سن مر غ تخمگذار تولک بری اجباری تغذیه و بیماری تحت تاثیر قرار می گیرد. به منظور تولید تخم مر غ های با کیفیت باال داشتن اطالعات کافی در مورد عوامل تاثیر گذار بر روی کیفیت داخلی تخم مر غ و کیفیت پوسته تخم مر غ الزم و ضروری است. تخم مر غ از سه بخش : زرده (در حدود ۳۰ الی ۳۳ درصد) سفیده یا آلبومین تقریبا ۶۰ درصد و پوسته تقریبا ۹ الی ۱۲ درصد تشکیل شده است. نحوه تشکیل تخم مرغ در طیور تخمگذار 16 تخم در مر غ های تخمگذار محصول نهایی یک سری فرآیند پیچیده است که در زیر شرح داده می شود. اولین مرحله تخمک اندازی زرده (همراه با تخمک) از تخمدان چپ به داخل لوله تخم بر چپ است. تخمدان سمت راست و لوله تخم بر سمت راست در طیور تخمگذار تجارتی رشد و توسعه پیدا نمی کند. زرده توسط اینفاندیبولوم گرفته می شود و تخم مر غ رشد کرده و در حدود پانزده دقیقه در این محل باقی می ماند و در اینجاست که غشای پری ویتلین و شاالز به وجود می آید. در مر غ های مادر عمل لقاح در این محل از لوله تخم بر صورت می گیرد. تخم مر غ سپس حرکت کرده و وارد ما گنوم می شود و در این محل حدود سه ساعت باقی می ماند و پروتیئین های سفیده تخم مر غ (آلبومین) در این محل ترشح می شود (حدود ۴۰ نوع در کل). الیه ای از پروتئین ها حفاظ مکانیکی و با کتریایی برای زرده ایجاد می کند و همچنین صفحه ای را ایجاد می کند که غشای پوسته و بعد از پوسته روی آن تشکیل خواهد شد. سپس تخم مر غ که از

15 لحاظ اندازه بزرگ شده است از ایستموس می گذرد که این عمل در حدود یک ساعت به طول می انجامد. در این مکان رشته هایی تولید می شود که غشاهای داخلی و خارجی پوسته را می سازد. سپس تخم مر غ وارد رحم می شود که دارای غده پوسته ساز است. در این محل آب و الکترولیت ها وارد سفیده می شود (فرآیندی که پلمپینق نامیده می شود) و همچنین تشکیل نقاط دکمه مانند به نام هسته های پستانی شروع می شود که در حدود پنج ساعت به طول می انجامد. بیشترین زمان توقف در طی تشکیل تخم مر غ در کیسه ی غده پوسته ساز صورت می گیرد(حداقل پانزده ساعت). در این محل پوسته تخم مر غ تشکیل می شود و فرآیند پلمپینق تکمیل می شود. ماتریکس آلی پوسته تخم مر غ حاوی غشاهای پوسته هسته های پستانی (نقاط دکمه مانند) ماتریکس پوسته و کوتیکول است. پخش غیر آلی پوسته تخم مر غ شامل کربنات کلسیم است. الیه های مختلف پوسته تخم مر غ عبارتند از الیه دکنه مانند پستانی الیه پالی سد و الیه صفحه ای کریستال که کریستال های کلسیمی را در جهات مختلف ایجاد می کند. بررسی های اخیر نشان می دهد که تشکیل ماتریکس آلی سرعت تشکیل پوسته تخم مر غ و پایان تشکیل پوسته را تعیین می کند و در نهایت تخم مر غ از طریق مهبل و گلوا ک خارج می شود. پیچیده بودن فرآیند تشکیل قسمت های داخلی تخم مر غ و پوسته تخم مر غ بدین معنا است که مشکالت مربوط به کیفیت تخم مر غ ممکن است در هر یک از مراحل تشکیل تخم مر غ ایجاد شود. همچنین مشکالت موجود در کیفیت داخلی تخم مر غ و کیفیت پوسته تخم مر غ به عوامل متعددی بستگی دارد و تنها یک عامل تاثیر گذار نیست. کیفیت پوسته تخم مرغ کیفیت پوسته تخم مر غ به وسیله روش های مختلف اندازه گیری می شود. برخی از این روش ها نیازمند شکستن تخم مر غ است. عالوه بر آن برخی از روش ها به صورت مستقیم بوده و برخی دیگر غیر مستقیم هستند. روش های مستقیم شامل اندازه گیری استحکام پوسته مثل مقدار نیرویی که سبب شکستن تخم مر غ می شود نیروی سوراخ شدن یا فشار شبه سا کن است. روش های غیر مستقیم شامل وزن مخصوص دفرمه شدن غیر تخریبی (تغییر شکل تخم مر غ) که نیاز به شکستن پوسته به صورت مستقیم و غیر مستقیم به ترتیب به عنوان خصوصیات مکانیکی و فیزیکی تخم مر غ مد نظر هستند. در صنعت تخم مر غ تخم مر غ ها با استفاده از نور برای تشخیص شکستگی و سایر معایب کندل می شوند و یا این که از طریق یک آشکار ساز الکترونیکی شکستگی و معایب آنها تشخیص داده می شود. وزن مخصوص یک تخم مر غ کامل به وسیله فرو بردن تخم مر غ ها در محلول های نمک با وزن مخصوص مختلف تعیین می شود بدین صورت که در هر محلولی که تخم مر غ در آن شناور شد وزن مخصوص آن تخم مر غ است. وسایل خاصی جایگزین این روش شده است که بر اساس ارشمیدس کار می کنند. رنگ پوسته شاید توســط رویــت ظاهـــری با یک ســــری از استاندارد های درجه بندی شده تعیین گردد و یا اینکه توسط انعکاس پذیری پوسته اندازه گیری شود. در این روش نسبتی از نور تابیده شده ای که از سطح تخم مر غ به راحتی توسط یک ترازوی الکتریکی اندازه گیری می شود. اندازه گیری استحکام پوسته و بدشکلی پوسته (به صورت تخریبی و غیر تخریبی) نیازمند استفاده از تجهیزات خاصی است. استحکام پوسته معموال به وسیله فشار شبه سکون اندازه گیری می شود که در آن تخم مر غ تحت شرایط کنترل شده تحت فشار قرار می گیرد تا زمانی که پوسته ترک برداشته یا شکسته شود و سپس حداقل نیروی مورد نیاز برای ایجاد شکست در پوسته اندازه گیری شده به وسیله فشار شبه سکون و درصد شکستگی ها نشان می دهد. تعیین بد شکلی پوسته شاید به صورت غیر تخریبی (عدم نیاز به شکستن پوسته ی تخم مر غ) باشد که در آن انحراف یا شکست پوسته تحت یک 17

16 نیروی وارده مورد اندازه گیری قرار می گیرد یا به صورت تخریبی (نیاز به شکستن پوسته تخم مر غ) است که به صورت اندازه پوسته به هم فشرده شده قبل از شکست پوسته اندازه گیری می شود. ضخامت پوسته تخم مر غ با استحکام پوسته تخم مر غ ارتباط دارد. وزن پوسته به وسیله شکستن یک تخم مر غ و خارج کردن سفیده و زرده آن و سپس خشک نمودن پوسته تعیین می شود. وزن پوسته سپس به صورت نسبتی از وزن تخم مر غ بر حسب درصد پوسته محاسبه می شود. ضخامت پوسته به وسیله یک ابزار مناسب معموال از سه نقطه پوسته در اطراف خط مرکزی تخم مر غ اندازه گیری می شود. استحکام پوسته یک تخم مر غ نه تنها به وسیله میزان پوسته که به صورت درصد بیان می شود اندازه گیری می شود بلکه همچنین به وسیله کیفیت ساختار درونی پوسته نیز اندازه گیری می شود. مطالعه کیفیت ساختمان پوسته به وسیله مطاللعه ساختار درونی پوسته تخم مر غ با استفاده از اسکن میکروسکپ الکترونیکی صورت می گیرد. تکنیک های جدید مثل اندازه گیری سختی دینامیک پوسته تخم مر غ نیز توسعه پیدا کرده است و با روش های سنتی و قدیمی قبلی قابل مقایسه است. فاکتورهای تاثیر گذار بر روی کیفیت پوسته تخم مرغ سویه ی پرنده درنتیجه انتخاب ژنتیکی سویه های مختلف مر غ های تخمگذار به طور چشم گیری در کیفیت پوسته تخم مر غ اندازه تخم مر غ و میزان تولید تفاوت دارند و تفاوت آشکاری بین پرندگان تجاری مدرن و نژاد های قدیمی پرندگان تخمگذار به وجود آمده است. انتخاب برای یک صفت خاص مثل تولید تخم مر غ یا وزن تخم مر غ سایر خصوصیات تخم مر غ مانند کیفیت پوسته را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. سن پرنده 18 تعدادی از مطالعات نشان می دهد که با افزایش سن مر غ کیفیت پوسته تخم مر غ کاهش می یابد. با افزایش سن پرنده تخمگذار اندازه تخم مر غ افزایش می یابد و همزمان با افزایش اندازه ی تخم مر غ وزن پوسته افزایش می یابد یا ثابت باقی می ماند. افزایش وزن تخم مر غ متناسب با افزایش وزن پوسته نیست و بنابراین نسبت افزایش وزن پوسته به وزن تخم مر غ (اغلب به عنوان درصد پوسته مر غ مطرح است) کاهش می یابد. مدارکی وجود دارد که نشان می دهد ناتوانی مر غ در تولید مقدار بیشتری از پوسته تخم مر غ فعالیت ۲۵ هیدروکسی کوله کلسی فرول -۱ هیدروکسیالز بستگی دارد و این آنزیمی است که در هوموستازی کلسیم دخالت دارد. تغییرات جیره ای که اندازه تخم مر غ را کاهش دهد شاید کیفیت پوسته تخم مر غ را در مر غ های تخمگذار مسن بهبود بخشد و همچنین برخی از مکمل ها در بهبود کیفیت پوسته تخم مر غ در مر غ های مسن موثرند. تولک بری اثر سن روی کیفیت پوسته تخم مر غ می تواند به وسیله عمل تولک بری اجباری تا اندازه ای معکوس شود. نتایج گزارش شده متفاوت بوده و بستگی به نوع و شدت تولک بری و همچنین سن پرنده دارد. گزارش شد که اثرات مفید تولک بری در پرندگان مسن تر مدت زمان زیادی طول نمی کشد و اثر اندک و موقتی روی کیفیت پوسته تخم مر غ دارد. تغذیه پوسته تخم مر غ حاوی سه گرم کلسیم است. بنابراین جیره ی یک مر غ بایستی دارای مقادیر کافی کلسیم باشد به شکلی که به طور موثر قابل استفاده باشد. شواهد ضد و نقیضی در مورد کاربرد اندازه ذرات منابع کلسیم وجود دارد. ا گر چه به عقیده ی ا کثر متخصصین تغذیه بایستی ۵۰ تا ۷۰ درصد کلسیم به صورت درشت

17 )دو تا پنج میلی متر قطر( بوده و ما بقی به فرم پودر تهیه گردد. ارایه کردن کلسیم جیره به صورت ذرات درشت مثل سنگریزه مشخص شده است که اثرات سودمندی دارد اما این حالت مناسب سیستم خورا ک دهی اتوماتیک نیست. برخی از محققین مخلوطی از سنگ آهک آسیاب شده همراه با پوسته ی صدف را توصیه می نمایند. فسفر نا کافی در جیره ممکن است موجب تحلیل محتویات مواد معدنی اسکلت در پرندگان تخمگذار شود. نسبت کلسیم به فسفر در جیره خیلی مهم است به صورتی که فسفر باال در جیره با جذب کلسیم در روده تداخل کرده و منجر به کاهش کیفیت پوسته می شود. به نظر می رسد که احتیاجات کلسیم و فسفر با سن پرنده تحت تاثیر قرار می گیرد. عالوه بر آن به خاطر مسائل زیست محیطی استفاده از فسفر در کشورهای پر جمعیت حداقل شده است. الزم است که میزان کلسیم جیره هفت تا ده روز قبل از ظهور اولین تخم مر غ افزایش یابد. شواهد متعددی وجود دارد که ارایه کردن کلسیم اضافی زودتر از زمان مناسب ا گر با میزان فسفر کم در جیره همراه باشد تاثیر منفی روی کلیه ها دارد. با این وجود این نکته خیلی مهم است که ا گر کلسیم اضافی در شرایط مناسب ارایه نگردد اثرات منفی بلند مدت شدیدی روی متابولیسم کلسیم و ذخایر استخوانی کلسیم خواهد داشت. ارزیابی کیفیت تخم مر غ ویتامین ها مثل ویتامین D برای متابولیسم کلسیم مورد نیاز است و بایستی در جیره مد نظر قرار گیرد. متابولیت ویتامین D منفی ۲۵ هیدروکسی ویتامین D3 که به فرم ویتامین D3 فعال از لحاظ بیولوژیکی در بدن پرنده تبدیل می شود امروزه در دسترس بوده و ارزش آن در بسیاری از شرایط اثبات شده است. میزان مناسبی از ویتامین C برای سالمتی طبیعی ضروری است و همچنین به کاهش اثرات استرس نیز کمک می کند. همچنین شواهدی وجود دارد که مکمل ویتامین E تحت شرایط استرس گرمایی مناسب است. میزان کم ویتامین A در جیره شاید وقوع لکه های خونی را در تخم مر غ افزایش دهد و باعث کاهش کیفیت داخلی تخم مر غ می شود. کیفیت آب شاید کیفیت پوسته تخم مر غ را تحت تاثیر قرار دهد. آب دارای میزان باالیی از الکترولیت )آب آشامیدنی شور( اثرات بلند مدت منفی روی کیفیت پوسته تخم مر غ دارد. آبی که جهت مصرف طیور تخمگذار ارایه می شود بایستی بهداشتی بوده و اطمینان داشته باشیم که بیماری با این راه منتقل نمیشود. دمای آب نیز در طیور تخمگذار به ویژه در هنگام هوای گرم دارای اهمیت است. میزان مصرف آب با افزایش دمای آب کاهش مییابد. مطالعات نشان می دهد که در پرندگان تحت استرس شدید گرمایی ارائه آب خنک منجر به بهبود کیفیت پوسته تخممر غ می شود. جیره های حاوی میزان باالیی از پلی سا کاریدهای غیر نشاستهای NSPs ویسکوزیته روده ای را افزایش داده و آب زیادی را نگه می دارند و موجب مدفوع آبکی و چسبنا ک می شوند. استفاده از آنزیم های تجزیه کننده NSP بعضی مواقع در جیره جوجه های گوشتی برای کاهش اثرات منفی NSPs به کار می رود. در سال های اخیر آنزیم های خورا کی در خورا ک طیور تخمگذار به منظور کاهش میزان مدفوع چسبنا ک به کار می رود. نتیجه یک تحقیق مشخص کرده است که افزودن آنزیم تجاری به جیره طیور تخمگذار که عمدتا حاوی گندم جو باشد نه تنها میزان رطوبت مدفوع را در برخی شرایط بهبود بخشید بلکه باعث بهبود کیفیت پوسته تخم مر غ نیز شد. با این وجود این مطالعه همچنین مشخص کرد که افزودن آنزیم موجب سفیدی رنگ پوسته تخم مر غ در مر غ های تخمگذار قهوه ای می شود و واحدها و نیز کاهش می یابد. این اثرات منفی در هنگام استفاده از آنزیم در طیور تخمگذار بایستی مد نظر قرار گیرد. فیتاز در جیره طیور به منظور آزاد کردن فسفر ترکیب یافته با فیتات و همچنین کاهش میزان فسفر در مواد دفعی توسط طیور به کار می رود. مشخص شده است که افزودن فیتاز باعث بهبود کیفیت پوسته تخم مر غ می شود. تحقیقات اخیر اثرات همکوشی را بین فیتاز و گزیالناز در جیره های بر پایه گندم و جو نشان می دهد. آلودگی خورا ک با مایکوتوکسین ها باعث کاهش شدید تولید تخم مر غ و کیفیت پوسته تخم مر غ می شود که احتماال به علت کاهش میزان مصرف خورا ک آلوده باشد. برخی از مر غ ها به علت دارا بودن یک ژن ارثی مقادیر قابل توجهی از تری متیل آمین TMA را در تخم مر غ های خود جمع می کنند که باعث ایجاد بوی ماهی در تخم مر غ می شوند. علت این امر ناتوانی پرنده در ا کسید نمودن TMA موجود در خورا ک هایی نظیر کنجاله منداب و پودر ماهی است.

18 اصول پرورش طیور تولید نگهداری و بهداشت تخم مرغ های جوجه کشی اولین و مهمترین گام در بهداشت تخم مر غ تولید آنها در النههای تمیز و بهداشتی می باشد که تحقق این مسئله بستگی به رعایت برنامه مدیریتی دقیقی دارد. نکات مدیریتی زیر راهنمای خوبی در خصوص تولید تخم مر غ های تمیز و نگهداری صحیح آنها تا زمان قرار دادن در ماشین های جوجه کشی می باشد. 1.1 تا آنجا که ممکن است مر غ ها را بر روی سیم پالستیک و یا نرده های چوبی که فضوالت دفع شده روی آنها جمع نمیشوند نگهداری کنید. هر چند که باید به این نکته توجه کرد که بعضی از سویی های مر غ تخم گذار عادت به گذاشتن تخم در روی این نوع بستر ها را ندارند و باید برای آنها النههای تخم گذاری در یک جای مشخص و یا نقاط مختلفی درداخل سالن تعبیه کرد. 2.2 جهت کاهش تعداد تخم مر غ های گذاشته شده در روی بستر که به کثیفی و شکسته شدن بیشتر آنها می انجامد تعداد کافی النه تخم گذاری در نظر بگیرید در این رابطه یک النه تخم گذاری برای هر ۴ قطعه مر غ کفایت می کند. این النههای تخم گذاری باید پیش از شروع تخم گذاری در محل های مورد نظر در داخل سالن قرار داده شوند. 3.3 النه های تخم گذاری باید فضای کافی داشته و به خوبی تهویه شوند و طوری باشند که ورود و خروج مر غ ها از آنها به راحتی صورت گیرد. 4.4 کف النه ها باید با استفاده از مواد بستر مناسب نظیر: تراشه نجاری کاه و... پوشیده شود. 5.5 شلی مدفوع درصد آلودگی پوسته تخم مر غ ها را افزایش میدهد با اتخاذ تدابیر الزم از جمله مدیریت های بهداشتی و تغذیه ای از آن جلوگیری کنید. 6.6 تخم مر غ ها را به دفعات در روز جمع کنید. )حداقل 4 بار در روز( 7.7 در شب مواظب باشید که مر غ ها در داخل النه های تخمگذاری استراحت نکنند. )ماندن مر غ ها به مدت زمان طوالنی تر در داخل النه های تخم گذاری موجب کثیفی بیشتر النه ها و شروع عمل کرچی در آنها می شود.( 8.8 در تمامی اوقات بستر را خشک نگه داشته و هر از چند گاه آن را تعویض نماید. تهویه صحیح به خشک نگه داشته شدن بستر کمک شایان توجهی می کند. 9.9 با اعمال مدیریت تغذیه ای مخصوصا در اوج تولید و در فصول

19 گرم سال از کاهش ضخامت پوسته و تولید تخم مر غ های غیر استاندارد تا آنجا که مقدور است بکاهید با استفاده از وسایل مناسب و بهداشتی تخم مر غ ها را جمع آوری و حمل نمایید تخم مر غ های نامرغوب و غیر استاندارد از قبیل ترک برداشته بی رنگ و یا دارای لکه رنگی خیلی بزرگ و کوچک و زیاد کثیف را از بقیه جدا کنید پس از جمع آوری تخم مر غ ها را در اولین فرصت با استفاده از ضد عفونی کننده ها ضد عفونی نمایید و به خاطر داشته باشید که در این عملیات تنها آن عده از اجرام میکروبی که در روی پوسته هستند از بین می روند در حالی که میکروب های داخل تخم مر غ ها همچنان زنده باقی می مانند قبل از جمع آوری و انتقال تخم مر غ ها دست های خود را با استفاده از آب و ماده ی شوینده موثر کامال شستشو و ضد عفونی نمایید تخم مر غ های جمع آوری شده را قبل از گذاشتن در کارتن های نگهداری درون وسایلی که جمع کرده اید در شب نگهداری کنید و فردا می توانید آن ها را در محل های ذخیره قرار دهید. ا گر قرار است تخم مر غ ها برای مدتی ذخیره شوند باید آن ها رادر اطاق هایی که درجه ی حرارت آن ها بین ۱۳ تا ۱۸ درجه ی سانتی گراد و نیز رطوبت شان ۷۵ درصد است نگهداری شود از عرق کردن تخم مر غ ها جلو گیری کنید. این عرق کردن در زمانی که آن ها از محل های سرد به اطاق های گرم انتقال می یابد می تواند اتفاق بیفتد که می توان آن ها را در اطاق هایی که درجه ی حرارت آن ها کنترل می شود نگه داری کرد. بهداشت تخم مرغ ها روش های مختلفی جهت حفظ سالمت و بهداشت تخم مر غ ها اعمال می شود. روش مورد استفاده بستگی به عواملی نظیر تعداد تخم مر غ نوع استفاده از جوجه ها تاریخچه وقوع بیماری ها و قیمت وسایل و مواد مصرفی دارد. در مزار ع کوچک ممکن است حتی برنامه ضدعفونی کردن در بین نباشد و تخم مر غ ها را در اطاق های تمیزی برای مدت کوتاهی ذخیره کرد و بعد به موسسات جوجه کشی می فرستند. برای مزار ع پرورشی بزرگ بهتر است که آن ها برای اتخاذ تدابیر الزم در خصوص نگهداری ضد عفونی و حفظ موارد بهداشتی با دامپزشکان متخصص با تجربه و سایر متخصصین دست اندر کار مشورت کنند. در زیر به روش های رایج در زمینه ضد عفونی تخم مر غ های جوجه کشی اشاره می شود. دود دادن استفاده از دود حاصل از وا کنش شیمیایی ایجاد شده بین فرمالین و پرمنگنات برای مدت های مدیدی است که در ضدعفونی و کاهش بار میکروبی تخم مر غ ها مورد استفاده قرار می گیرد. هر چند که در سال های اخیر به علت تاثیرات سوء این گاز بر روی انسان مر غ داران تمایل کمتری به استفاده از آن از خود نشان می دادند ولی امروزه دوباره با اهمیت بیشتری که در زمینه ضد عفونی تخم مر غ ها پیدا کرده از آن در زمینه گندزدایی از تخم مر غ ها مخصوصا تخم مر غ های جوجه کشی استفاده می شود. اسپری نمودن مواد ضد عفونی یکی دیگر از روش های مورد استفاده در زمینه ی ضد عفونی تخم مر غ ها می باشد و بدین ترتیب اعمال می شود که بعد از جمع آوری تخم مر غ ها آن ها را روی تخم مر غ ها می پاشند که می تواند در صورتی که با نظر متخصصین نوعی اسپری انتخاب شده و به اندا زه مجاز اسپری گردد مفید باشد. استفاده از اشعه ماورا بنفش استفاده از خاصیت گند زدایی اشعه ماورا بنفش یکی دیگر از روش های ضد عفونی نمودن تخم مر غ ها می باشد که امروزه وسایل و لوازم مورد نیاز برای این روش در اغلب مرغداری ها فراهم 21

20 است که آنها می توانند در زمینه ضد عفونی کردن تخم مر غ ها از آنها با رعایت اصول توصیه شده استفاده نمایند. شستشوی تخم مر غ ها بعضی از تولید کنندگان ترجیح می دهند که تخم مر غ ها را بشویند. ا گر وسایل و امکانات الزم موجود باشد شستشو کردن میتواند روش موثری در بهداشت تخم مر غ های جوجهکشی میتواند محسوب شود. ولی ا گر درجه ی حرارت آب مورد ضدعفونی کننده نهایی با استفاده از محلول هایی که دوباره برگشت داده نشده اند باشد. )برای کاهش آلودگی( در زمینه شستشوی و ضد عفونی تخممر غها امروزه لوازم و دستگاههای موثری به بازار آمده که موثر بودن آنها بستگی به نحوه استفاده و به کار گیری نکات توصیه شده در این مورد دارد. برای شستشوی تخم مر غ ها باید تنها از آبی که دارای کیفیت باالیی است استفاده شود که میزان آهن موجود در آن کمتر از 3 قسمت در میلیون است. استفاده پایین تر از میزان توصیه شده برسد و یا تعداد اجرام میکروبی موجود بیشتر از قدرت ضد عفونی کنندگی آب باشد می تواند خود آب به انتشار عوامل بیماری زا کمک کند. درجهی حرات آب مصرفی باید همیشه بیشتر از درجه حرارت تخم مر غ باشد. آب مورد استفاده نباید دوباره برگشت داده شده و بار دوم از آن به منظور ضدعفونی کردن استفاده شود. ا گر از روش غوطه ور کردن استفاده می شود باید آب مصرفی به دفعات و به طور منظم عوض گردد و بیشتر از ۲۰۰ عدد تخممر غ را در یک گالن آب حاوی ماده ضد عفونی قرار نداده و قبل از تعویض آب تخم مر غ های دیگر را با آن شستشو نکرد. غوطه ور کردن تخم مر غ ها نباید بیشتر از ۳ دقیقه طول بکشد و این غوطه ور کردن به صورت کامل انجام پذیرد و پیش از این که در داخل کارتن جایگاه مخصوص نگهداری قرار داده شوند کامال خشک گردند. برای استفاده از آبی که مجددا برگشت می نماید باید از وسایلی که سطح ماده ضد عفونی کننده را به طور مرتب تنظیم مینمایند استفاده شود که این نوع شوینده ها باید مجهز به سیستم مواد ضد عفونی کننده مواد ضد عفونی کننده مختلفی توسط کارخانه جات سازنده ی این نوع مواد ساخته شده و در بازار با اسامی و مارک های متفاوت وجود دارند. ضد عفونی کننده های بر پایه کلرین از جمله مهمترین این مواد می باشد که در سطح گسترده برای ضد عفونی نمودن وسایل و تخم مر غ ها مورد استفاده قرار می گیرند. نشان داده شده است که ترکیبات چهار تایی آمونیوم از جمله ضد عفونی کننده هایی هستند که می توانند در زمینه گندزدایی تخم مر غ ها مورد استفاده قرار گیرند و در کل دارای مزایای زیر میباشد: 1.1 بی ضرر برای تخم مر غ های جوجه کشی 2.2 داشتن حداقل باقی مانده مواد سمی بر روی تخم مر غ ها 3.3 بی ضرر برای افراد و وسایل 4.4 داشتن قیمت مناسب.

21 تـخــــــــم مــــــــــرغ برای پیشـگیری از سـرطان سینه یک عدد تخم مر غ 100 گرمی حاوی 12.5 گرم پروتئین است که معادل 11 درصد نیاز روزانه ی ما محسوب می شود. پروتئین ها در ا کثر عملکردهای سلولی بدن شرکت دارند. این پروتئین ها همچنین خاصیت ضداشتهایی داشته و جلوی اشتهای زیاد را می گیرند. محققان روی افرادی که رژیم الغری گرفته اند بررسی هایی انجام داده و مشاهده کردند افرادی که به مدت 8 هفته هر هفته 5 مرتبه تخم مر غ برای صبحانه خورده اند بیشتر از بقیه ی افراد الغر شده اند. ا گر کلسترول خونتان باال نیست می توانید برای صبحانه تخم مر غ میل کنید. البته بیشتر از 6 عدد تخم مر غ در هفته نباشد. ا گر کلسترول خونتان باالست هر هفته 2 تا 3 عدد تخم مر غ کافیست. توجه داشته باشید تخم مر غ 70 کالری بیشتر ندارد. تخم مر غ جلوی ریزش مو را می گیرد و برای موها بسیار مفید است. این ماده ی غذایی حاوی میزان قابل توجهی آهن است که ا کسیژن را به سمت ریشه ی موها هدایت می کند. از این گذشته تخم مر غ حاوی زینک و ویتامین B8 نیز می باشد که اولی برای رشد موها مفید است و دومی جلوی ریزش آن ها را می گیرد. نتایج پژوهش های متعدد نشان می دهد که تخم مر غ برای مقابله با سرطان سینه موثر است. در سال 2003 پژوهشگران دانشگاه هاروارد به این نتیجه رسیدند افرادی که از دوره ی نوجوانی هر هفته سه عدد تخم مر غ مصرف می کنند در سن بزرگ سالی کمتر به سرطان سینه مبتال می شوند. نتایج پژوهش دیگری که در سال 2005 انجام شد نیز نشان می دهد خطر رشد و پیشرفت سرطان سینه در خانم هایی که تخم مر غ بیشتری می خورند 44 درصد کمتر از خانم هایی است که زیاد اهل تخم مر غ نیستند. در سال 2008 نیز محققان دانشگاه کارولینای شمالی به این نتیجه رسیدند که «کولین» موجود در تخم مر غ می تواند به میزان 24 درصد خطر ابتال به سرطان سینه را کاهش دهد. روش مصرف برای مصرف تخم مر غ با این هدف اینگونه عمل می کنیم : 5 تا 6 عدد در هفته برای افرادی که کلسترول خونشان باال نیست 2. تا 3 عدد برای افرادی که چربی خون دارند. 23

22 اثرات عنصر روی بـر تنـش چکیده تغییرات دما مصرف خورا ک و افزایش وزن بدن ویژگی های الشه و سیستم ایمنی حیوان را تحت تاثیر قرار می دهد. استرس گرمایی موجب کاهش غلظت سرم و افزایش کبدی ویتامین های E C A و مواد معدنی مانند آهن روی سلنیوم و کروم می گردد. استرس گرمایی موجب افزایش دفع مواد معدنی و کاهش سرعت ماندگاری کلسیم آهن پتاسیم سدیم و روی در جوجه های گوشتی می گردد. هنگامی که دمای محیط و رطوبت نسبی بیشتر از حد طبیعی رود توانایی کلی پرنده کاهش پیدا می کند که این پدیده منجر به تغییرات فیزیولوژیکی در بدن حیوان می شود. گلوتامات پرا کسیداز نقش تنظیم کننده پر اهمیتی در پاسخ حیوانات به شرایط استرس زا است و این پاسخ زمانی موثر خواهد بود که کوفا کتورهایی مانند سلنیوم پرا کسیداز مس روی و منگنز در دسترس باشند. روش های مدیریتی بسیاری جهت مقابله با استرس گرمایی وجود دارد که از آن جمله میتوان به نقش تغذیه صحیح حیوان و گنجاندن ویتامین های آنتی ا کسیدان کننده و مواد معدنی مانند مکمل روی در جیره آن ها اشاره نمود. روی به عنوان عنصری ضروری جهت عملکرد مطلوب پرنده و تقویت سیستم ایمنی آن شناخته شده است. هدف از این مقاله مروری به نقش آنتی ا کسیدانی روی در پرندگان مواجه با استرس گرمایی و روش های مدیریتی صحیح جهت مقابله با اثرات زیان بار آن می باشد. مقدمه 24 روی جهت عملکرد متابولیکی و فعالیت سیصد آنزیم در بدن الزم است و از مهم ترین ویژگی روی خاصیت آنتی ا کسیدانی آن است و کمبود آن در جیره غذایی موجب افزایش خسارت ا کسیداسون غشا سلول به دلیل وجود رادیکال های آزاد می گردد. گرچه مکانیسمی که چگونه روی عمل آنتی ا کسیدانی را انجام می دهد هنوز ناشناخته مانده است اما نقش آنتی ا کسیدان کنندگی آن کامال مشهود است. روی همچنین در سنتز مت آالنتیئونین و سنتز پروتین غنی از سیستین نقش دارد. کمبود روی کمبود روی موجب کاهش اشتها و کاهش در سرعت رشد حیوان می گردد. مطالعات نشان داده است رویان هایی که با کمبود روی مواجه بودند دارای اسکلت بدنی غیر طبیعی می باشند. همچنین کمبود این عنصر موجب کاهش سطح هورمون رشد و کاهش در فا کتور رشد شبه انسولین I و کاهش در عملکرد گیرنده هورمون رشد و پروتین متصل یه هورمون رشد می گردد و عالئم کمبود آن شامل ورم در پاها و کاهش پردرآوری می باشد. آنالیز پر یک ابزار دقیق جهت تخمین ذخیره مواد معدنی مانند روی در بدن است. رشد و ذخیره مناسب مینرال ها در پالسما و بافت ها نشان دهنده پاسخ معتبر و قابل اطمینانی از زیست فراهمی مینرال ها در جیره و نحوه پردرآوری حیوان می باشد. نیاز روی جوجه های گوشتی ممکن است مختلف و متفاوت باشد. کمبود روی احتماال به دلیل اختالل در تشکیل شیلومیکرون ها موجب اختالل در جذب ویتامین های محلول در چربی مانند ویتامین های E و A می گردد. در مطالعه ای که بر بلدرچین های در معرض استرس گرمایی انجام شده است نشان داده شد که مواد معدنی آنتی ا کسیدان کننده مانند روی موجب کاهش اثرات مضر بر بلدرچین شده است. منابع

23 گرمایی جـوجه های گوشتی روی آلی ممکن است نسبت به منابع روی غیر آلی برای جوجه های گوشتی بیشتر در دسترس باشد در مطالعه دیگری که بر بلدرچین انجام شده است نشان داده شد که سولفات روی موجب افزایش کیفیت الشه حیوان تحت شرایط گرمایی می شود و روی به میزان 30 میلی گرم بر کیلوگرم در پاسخ عملکردی بلدرچین جهت مواجه با استرس گرمایی میزان مطلوبی است. ادوارد در سال 1994 گزارش کرد که حدودا میلی گرم بر کیلوگرم از مکمل روی موجب افزایش در سرعت رشد جوجه ها ی گوشتی می شود. پیترسون نیز در سال 2004 اثرات سولفات روی را بر عملکرد رشد بررسی و کاهش کل نیتروژن مدفوع را مشاهده کردند. در تیمارهایی که روی وجود داشت کاهش در نیتروژن کود ما کیان مشاهده شد اما ا کسید روی را به عنوان منبع مناسب تری از روی جهت جلوگیری از کاهش نیتروژن اتمسفر معرفی نمود. روی یکی از اجزای مهم آنزیم انهیدرازکربنیک است که جهت فراهم کردن کربنات در طی تشکیل پوسته تخم مر غ الزم است. مطالعات نشان داده است که 80 میلی گرم بر کیلوگرم از روی به صورت روی - متیونین موجب پیشرفت در وزن تخم مر غ و کاهش در نقص پوسته در مر غ های مواجه شده با شرایط استرس گرمایی می گردد. مطالعات انجام شده بر نقش آنتی اکسیدانی روی چندین مطالعه نشان داده است که استرس گرمایی موجب افزایش تولید رادیکال های آزاد می گردد. غلظت مالوندی آلدهید ( )MDA به عنوان یک شاخص نشان دهنده پرا کسیده شدن لیپیدها است سطوح باالی MDA کبدی و سرم در پرندگان مواجه با استرس موجب دفع 30 تا 60 میلی گرم بر کیلوگرم روی از بدن می شود. همچنین اثبات شده است که استفاده از 30 میلی گرم بر کیلوگرم از سولفات روی موجب کاهش در غلظت MDA سرم و افزایش در غلظت های ویتامین های E C A در شرایط استرس گرمایی می شود. مکمل روی موجب کاهش در غلظت گلوکز و کلسترول و غلظت MDA در جوجه های گوشتی تحت شرایط استرس گرمایی می شود. به طور کلی دو عنصر روی و منیزیم باعث کاهش سطوح MDA پالسما می گردد و روی نقش مهمی جهت سرکوبی رادیکال آزاد دارد و موجب مهار NADPH و پرا کسیده شدن غشا می شود. روی می تواند جهت اتصال به غشای سلولی با فلزاتی مانند آهن و مس رقابت کند و باعث کاهش تولید رادیکال های آزاد گردد. روی به عنوان یک عامل آنتی ا کسیدان کننده با ویتامین E در تعامل است. سلول های مغز استخوان و عملکرد 4 ایمینوگلوبولین IgG IgM IgA IgE دخیل است. این عنصر در پالسمای خون گلبول های قرمز و سفید وجود دارد. روی همچنین در حفظ سالمت و عملکرد مطلوب سلول ها در سیستم ایمنی ذاتی نقش دارد. ما کروفاژها خط دفاعی مهم در پرندگان تلقی می شوند و این در حالی است که استرس گرمایی موجب کاهش درصد ما کروفاژها می گردد. پرنده دارای جیره روی باال دارای ما کروفاژهای فعال تری است. درمطالعه ای که بر موش صحرایی انجام گرفت روی جهت عملکرد مطلوب ما کروفاژها اهمیت داشت. همچنین مقدار روی بیشتر از MPP 40 در جیره آن ها موجب افزایش در تیتر آنتی بادی می گردد. اثر روی بر استخوان افزایش روی جیره موجب افزایش ذخیره روی کافی در درشت نی می گردد و همچنین مقاومت استخوان را بهبود می بخشد. هنگامی که حیوان در معرض کمبود روی قرار می گیرد بدن از روی ذخیره شده در استخوان استفاده می نماید. روش های مدیریتی جهت مقابله با استرس گرمایی 1.1 روش های مختلفی جهت تعدیل اثرات منفی دمای باالی محیط وجود دارد که از آن جمله می توان به افزایش در سرعت تهویه یا استفاده از خنک کننده ها در محیط سر بسته اشاره کرد. 2.2 روش دیگر توجه به نقش تغذیه در مواجه با استرس گرمایی و استفاده از ویتامین ها و مواد معدنی های آنتی ا کسیدانی مانند روی و همچنین مکمل های چربی جهت تامین انرژی مورد نیاز حیوان می باشد. 3.3 روش بعدی استفاده از آب های حاوی مواد معدنی مانند روی سدیم پتاسیم و... جهت تامین الکترولیت ها و حفظ تعادل اسیدی - بازی در بدن حیوان می باشد. نتیجه گیری استفاده از مکمل روی در جیره غذایی جوجه های گوشتی به عنوان یک عنصر که دارای نقش آنتی ا کسیدان کننده می باشد جهت حفظ و عملکرد مطلوب پرنده تحت شرایط دمای باال و مهار آزاد شدن مقدار زیادی از رادیکال های آزاد امری ضروری و حیاتی محسوب می شود. اثر روی در استرس گرمایی بر سیستم ایمنی روی در عملکرد بهینه سیستم ایمنی سلول های تیموس 25

24 انرژی مورد نیاز در مرغ تخمگذار تجاری و تـاثــیــر آن بر عـــمــلــکـــرد هم چنان كه می دانیم هزینه عمده تولید در صنعت طیور را دان تشكیل می دهد و از آنجا كه انرژی مورد نیاز برای تولید و سایر اعمال حیاتی نیز از طریق دان در اختیار طیور قرار می گیرد بنابراین تعیین مقدار مورد نیاز طیور تخم گذار تجاری و هم چنین تهیه فرمول های دان با حداقل قیمت و به شرط تامین نیازهای ضروری و از جمله انرژی از اهمیت به سزایی برخوردار است. تغییرات انرژی دان پدیده تغییرات مقدار دان مصرفی روزانه در طیور تخم گذار كه ناشی از تغییرات سطح انرژی دان صورت می گیرد امری است كه از سالیان دور مورد قبول واقع شده است. در حالی كه هر مر غ تخمگذاری نژاد لگهورن در دوره تولید به حدود ۳۲۰ كیلو كالری انرژی در روز نیاز دارد افزایش ۱۰ درصدی انرژی دان می تواند سبب تغییر در مقدار دان مصرف شده روزانه به مقدار ۲ تا ۳ درصد گردد و این تغییر در نژادهای سنگین تر مر غ تخمگذار تجارتی كه به حدود ۴۰۰ كیلو كالری در روز انرژی نیاز دارند می تواند به ۵ درصد نیز برسد. از طرف دیگر با كاهش سطح انرژی دان به مقدار مصرف روزانه افزوده می شود كه این تغییر در مقدار مصرف در سویه های مختلف مر غ تخمگذار برابر نبوده و متفاوت از یكدیگر می باشد. طیور تخم گذار كه با تغییر سطح انرژی دان قابلیت تغییر در مقدار مصرف دان روزانه را به منظور تامین انرژی مورد نیاز خود دارند در درجه حرارت های بین ۱۰ تا ۲۹ سلسیوس تغییر چندانی در مقدار مصرف دان خود نمی دهند ولی با كاهش درجه حرارت به كمتر از ۱۰ درجه سلسیوس افزایش مقدار دان روزانه به منظور تامین انرژی مورد نیاز قابل توجه می باشد. برای جبران كمبود انرژی دریافتی در مر غ تخمگذار ناشی از كاهش مصرف دان به دنبال افزایش دمای محیط به تبع آن افزایش داده ولی با افزایش بیشتر دمای محیط به تبع آن افزایش تعداد و زمان دهان زدن مر غ افزایش بیشتر انرژی دان بی تاثیر و قادر به تامین كمبود انرژی ناشی از كم شدن مصرف دان بیشتر وقت خود را صرف دفع گرما از طریق دهان زدن می كند. تاثیر تغییرات سطوح مختلف انرژی دان در عملكرد 26 تغییرات در مقدار دان مصرفی روزانه طیور تخمگذار ناشی از تغییر سطح انرژی دان صورت می گیرد تا زمانی كه مر غ بتواند انرژی و سایر مواد ضروری مورد نیاز روزانه را در اثر تغییر مقدار دان دریافت كند معموال تغییری نیز در عملكرد به استثنای وزن تخم مر غ به وجود نخواهد آمد. به عنوان مثال : در سه گله مر غ تخمگذار تجارتی و با مصرف فرمول های دان با سطوح انرژی ۳۰۷۸ ۲۷۹۸ ۲۵۱۹ كیلو كالری در كیلوگرم تولید در هر سه گله برابر ولی در گله ای كه از انرژی با سطح ۳۰۷۸ استفاده كرده بود وزن تخم مر غ حدود ۲ گرم

25 توجه به این موضوع نیز ضروری است كه تغییرات انرژی فرمول دان باید با تغییر در مقادیر سایر مواد ضروری نظیر پروتئین اسیدهای آمینه و حتی ویتامین ها و مواد معدنی صورت گیرد. بیشتر بوده است. میانگین مقدار دان روزانه مصرف شده توسط هر مر غ در این سه گله نیز «۱۱۸/۶ گرم با انرژی ۱۰۹/۳۲۵۱۹ گرم با انرژی ۲۷۹۸ و ۱۰۷/۷ گرم دان با انرژی»۳۰۷۸ كیلو گرم كالری بوده است. نتیجه این آزمایش اهمیت این موضوع را ثابت می كند كه مرغداران و جیره نویسان با تغییر انرژی دان و آن هم به هر قیمتی كه شده نباید انتظار افزایش تولید و بهبود عملكرد را داشته باشند مگر آن كه بخواهند وزن تخم مر غ تولید شده افزایش یابد به عبارت دیگر افزایش سطح انرژی دان كه افزایش قیمت آن را نیز به دنبال خواهد داشت باید از نظر اقتصادی توجیه پذیر باشد. توجه به این موضوع نیز ضروری است كه تغییرات انرژی فرمول دان باید با تغییر در مقادیر سایر مواد ضروری نظیر پروتئین اسیدهای آمینه و حتی ویتامین ها و مواد معدنی صورت گیرد تا فرمول دان از نظر تمام مواد ضروری متعادل گردد. یكی از موارد استفاده از افزایش سطح انرژی دان زمانی است كه مرغدار به علت عدم امكان فروش تخم مر غ های ریز و با وزن كم نیاز به افزایش هر چه سریع تر و بیشتر وزن تخم مر غ درشت و ریز می باشد كه افزایش سطح انرژی دان را از نظر اقتصادی توجیه پذیر می نماید. استفاده از چربی برای تغییر انرژی دان برای افزایش سطح انرژی دان عالوه بر استفاده از مواد اولیه با انرژی باال نظیر ذرت می توان از انواع چربی ها از جمله روغن ذرت چربی های حیوانی و غیره استفاده كرد. نتایج آزمایش های صورت گرفته در این باره نشان می دهد كه عملكرد در گله هایی كه از چربی گیاهی و یا حیوانی استفاده كرده اند با یكدیگر اختالف نداشته و به عبارت دیگر درصد تولید وزن تخم مر غ مقدار انرژی مورد نیاز برای تولید یك عدد تخم مر غ و راندمان تبدیل غذایی یكسان بوده و تنها اختالف محسوس وزن بیشتر مر غ در گله ای بوده است كه از چربی گیاهی (روغن ذرت) استفاده شده است. بوده و مر غ را قادر می سازد كه با مصرف دان بیشتر بتواند كمبود انرژی ناشی از كاهش انرژی دان را جبران نماید. )۳ تغییر انرژی دان از ۲۷۹۸ به ۲۵۱۹ كیلوكالری در كیلو گرم سبب افزایش مصرف دان به مقدار ۸/۵ درصد خواهد شد. )۴ تغییرات سطح انرژی دان تا وقتیكه مر غ بتواند با تغییر مقدار مصرف دان انرژی مورد نیاز را دریافت كند تاثیری در عملكرد ندارد. )۵ در صورت نا كافی بودن دان در دانخوری جیره بندی دان و یا افزایش دمای محیط به بیش از ۳۵ درجه سلسیوس مر غ قادر به تامین انرژی مورد نیاز حتی در صورت افزایش سطح انرژی دان نخواهد بود. )۶ افزایش انرژی دان ازطریق افزودن چربی منجر به افزایش ناچیز وزن تخم مر غ شده و می تواند در اوایل تولید و در فصول مختلف درصد تخم مر غ های ریز را كاهش دهد. )۷ چربی های گیاهی و حیوانی می توانند به طور یكسان سبب افزایش وزن تخم مر غ شوند. )۸ افزایش چربی به دان افزایش قیمت آن و تغییر عملكردی كه از این طریق حاصل می شود باید توسط جیره نویس قابل یش بینی باشد تا براساس آن و با توجیه پذیری اقتصادی این تغییر صورت گیرد. )۹ با توجه به عدم بهبود عملكرد ناشی از افزایش سطح انرژی دان به استثنای افزایش ناچیز وزن تخم مر غ و به ویژه در اوایل تولید امروزه در جیره نویسی مر غ تخمگذار تهیه فرمول براساس حداقل قیمت دان و به شرط تامین مواد ضروری مورد نیاز می باشد مگر در مواردی نظیر كاهش مصرف روزانه دان به كمتر از یكصد گرم در این صورت باید سطح انرژی دان نیز مورد توجه قرار گیرد. خالصه و نتیجه )۱ تغییرات سطح انرژی دان در مر غ تخمگذار سبب تغییر در مقدار مصرف دان می شود. )۲ وا كنش مر غ تخمگذار به كاهش انرژی دان بیشتر از افزایش آن 27

26 بهبود کیفیت پوست تخم مرغ با استفـاده از بی کربـنات سـدیم بخش عمده ای از مرغان تخمگذار در مناطق آب و هوایی مختلف کشور نگهداری می شوند که تنش گرمایی احتماال یک عامل مدیریتی مهم در برخی از مراحل تخمگذاری آنهاست. مشکل اساسی در هنگام بروز تنش گرمایی به واسطه عدم مصرف کافی خورا ک توسط پرندگان بروز می نماید. همچنین تغییرات اندکی در متابولیسم پرندگان به وجود می آید که بر میزان تولید و کیفیت پوسته اثر می گذارد. اغلب در تشکیالت مر غ مادر تعدادی تخم مر غ به علت نازک بودن پوسته قابل جوجه کشی نیستند و از طرفی نازک بودن پوسته سبب باال رفتن درصد تخم مر غ های شکسته می شود در نتیجه تعدادی از تخم مر غ های قابل جوجه کشی تلف می گردد. ضخامت پوسته وضعیت قالب و شکل تخم مر غ از عوامل مهم اقتصادی هستند که در حفظ و کیفیت پوسته تخم مر غ موثرند. عوامل محیطی و نحوه نگهداری تاثیر زیادی در حفظ و کیفیت پوسته تخم مر غ دارد. در این خصوص افزودن بی کربنات سدیم به جیره یا آب آشامیدنی در درجه حرارت باال فواید زیادی به همراه خواهد داشت. اثر درجه حرارت بر کیفیت پوسته تخم مرغ 28 درجه حرارت باال اشتها کیفیت تخم مر غ و عملکرد مر غ های تخمگذار را کاهش می دهد. کیفیت پوسته تخم مر غ عمدتا توسط درجه حرارت باال تحت تاثیر قرار می گیرد در حالی که تولید تخم مر غ و وزن تخم مر غ تا حدودی به وسیله کاهش خورا ک تحت تاثیر قرار می گیرند. روش هایی شامل تغذیه جیره با ترا کم مواد غذایی باال و استفاده از تغذیه خود انتخابی برای بهبود عملکرد مر غ های تخمگذار در درجه حرارت باال نسبتا موفقیت آمیز می باشد. حداقل تولید حرارت توسط بدن در حدود 23 درجه سانتی گراد می باشد. در دمای پایین تر از این مقدار پرندگان مجبور هستند جهت گرم نگه داشتن بدنشان حرارت بیشتری تولید نمایند. تولید حرارت فقط در ناحیه کوچکی بین 19 تا 27 درجه سانتی گراد در حداقل می باشد. در دمای باالتر از 27 درجه سانتی گراد پرندگان برای خنک کردن خود انرژی بیشتری مصرف می کنند. در دمای 27 درجه سانتی گراد اتساع بعضی از عروق خونی آغاز می گردد تا بدین وسیله ظرفیت خنک سازی بدن افزایش یابد. عالیمی که به راحتی توسط مرغدار قابل مشاهده است نفس نفس زدن ( )panting و پایین افتادگی

27 هنگامی که الکترولیتی در جهت ایجاد شرایط اسیدی در خون سوق می یابد سبب تحریک پرنده در جهت افزایش سرعت تنفس می گردد. بال هاست که در دمای کمی باالتر قابل مشاهده هستند. تغییر در میزان الکترولیت های پالسما مانند سدیم پتاسیم و بی کربنات در تمام دسته های طیور در شرایط آب و هوایی گرم مشاهده می شود. این تغییرات برای مر غ های تخمگذار از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا این مواد مغذی در فرایند ساخت پوسته دخالت دارند. در حقیقت تغییر در الکترولیت های پالسما احتماال عامل شروع نفس نفس زدن در پرندگان تحت تنش گرمایی می باشد. هنگامی که الکترولیتی در جهت ایجاد شرایط اسیدی در خون سوق می یابد سبب تحریک پرنده در جهت افزایش سرعت تنفس می گردد. امکان تغییر تعادل الکترولیتی پرنده برای جلوگیری از تنش و یا مقابله با افت کیفیت پوسته در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد. استفاده از مکمل بی کربنات سدیم مکمل بی کربنات سدیم موجب بهبود کیفیت پوسته تخم مر غ در مر غ ها در درجه حرارت باال در طی دوره تشکیل پوسته سازی تخم مر غ می گردد. نتایج حاصله از آزمایش نشان می دهد که افزودن 1 درصد بی کربنات سدیم در جیره در مواقعی که درجه حرارت سالن 30 تا 35 درجه سانتی گراد است موجب بهبود استحکام پوسته تخم مر غ می گردد. وقتی مر غ ها در درجه حرارت باال نگهداری شوند منجر به آلکالوزتنفسی (پالسمای قلیایی) می شوند دراین صورت دی ا کسید کربن ازخون و بی کربنات از خون و مایعات بدن دفع می گردد لذا گاز کربنیک کمتری برای تشکیل کربنات کلسیم باقی می ماند. اتالف دی ا کسید کربن برای نیاز بی کربنات خون جهت بافری شدن یون های هیدروژن که در طی تشکیل پوسته تخم مر غ تولید می شود دارای اهمیت است. بی کربنات قسمت عمده پوسته تخم مر غ را تشکیل می دهد و عمل فوق منجر به ایجاد رقابت بین کلیه و غده پوسته ساز می گردد و بی کربنات سدیم در حفره پوسته ساز بر کیفیت تخم مر غ اثر می گذارد. بنابراین ممکن است در درجه حرارت باال مر غ ها احتیاج به مواد مغذی بیشتری برای تامین بی کربنات داشته باشند. نتایج حاصل از آزمایش ها نشان داده است که درجه حرارت باال افزودن بی کربنات سدیم در جیره سود اقتصادی بدنبال خواهد داشت. استفاده از یک برنامه نوردهی 16 ساعته در روز باعث می شود که بی کربنات بطور مناسب مورد استفاده قرار نگیرد زیرا در طی دوره تاریکی بی کربنات مصرف نمی شود و در این صورت پوسته تخم مر غ بطور طبیعی شکل می گیرد. بنابراین استفاده از یک برنامه نوردهی مداوم براساس همزمانی تشکیل پوسته تخم مر غ را مشروط به این که مر غ به جیره کلسیم در طی دوره تشکیل پوسته سازی تخم مر غ دسترسی داشته باشد بهبود می دهد. ا گر 0/5 درصد بی کربنات سدیم به جیره ای که حاوی سنگ آهک به عنوان منبع کلسیم باشد افزوده شود در این صورت 16 ساعت نوردهی منجر به بهبود بیشتر کیفیت پوسته تخم مر غ می شود. وقتی در کیفیت پوسته تخم مر غ مر غ هایی که با جیره حاوی آهک به عنوان منبع کلسیم تغذیه می شوند بهبود حاصل می شود که دوره نوردهی روزانه از 16 به 24 ساعت افزایش یابد. 29

28 بررسی ساز و کارهای موثر بر کیفیت تولید تخم مرغ در صنعت مرغ تخمگذار مقدمه تخم پرندگان یکی از منابع اصلی پروتئین حیوانی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه است. تولید جهانی تخم در سال 2007 بالغ بر 65 میلیون تن بوده است. کشور ایران با تولید 1/26 درصد در دنیا پانزدهمین کشور تولید کننده تخم پرندگان در دنیا است )مینچ و همکاران 2011(. تولید تخم هایی که کیفیت پوسته خوب و کیفیت درونی مناسب داشته باشند برای صنعت جهانی پرورش طیور اهمیت اقتصادی و حیاتی دارد. هزینه مشکالت مربوط به کیفیت تخم ساالنه میلیون ها دالر برآورد میشود )روبرتس 2004(. ضرر اقتصادی وارد شده به صنعت تخم پرندگان کشور آمریکا ناشی از مشکالت کیفیت پوسته سالیانه در حدود 480 میلیون دالر برآورد می شود )کشاورز 2003(. این ضرر در سال 1988 در استرالیا بیش از 10 میلیون دالر استرالیا بوده است. همچنین فراوانی 2/5 درصدی تخم های شکسته و 4 درصدی پوسته ضعیف سبب ضرر 30 تا 35 میلیون دالری صنعت تولید تخم مر غ کشور مکزیک در سال 2005 است )دستار 1390(. بنابراین داشتن درک صحیحی از ساز و کارهای موثر بر کیفیت پوسته تخم و کیفیت درونی تخم در صنعت طیور اهمیت بسیار زیادی دارد. 1-1( ساز و کارهای موثر بر کیفیت پوسته تخم پرندگان 1-1-1( سویه پرنده انتخاب ژنتیکی سویه های مختلف مر غ های تخمگذار سبب ایجاد تفاوت های معنی دار زیادی در تولید تخم اندازه تخم و کیفیت پوسته تخم شده است )کورتیز و همکاران 1995(. تفاوتهای روشنی بین سویه های جدید پرندگان تخمگذار تجاری و نژادهای قدیمی آنها وجود دارد )هوکینگ 2003(. انتخاب ژنتیکی برای یکی از صفات مانند تولید یا وزن تخم میتواند بر دیگر صفات مر غ از قبیل کیفیت پوسته تاثیر گذار باشد )پوگین پول و همکاران 1996(. بنابراین انتخاب برنامه های ژنتیکی باید به گونه ای صورت گیرد که دامنه وسیعی از صفات مدنظر قرار گیرد و به گونه ای نباشد که بهبود در یک صفت به طور همزمان سبب افت در دیگر صفات حیاتی شود )روبرتس 2004( ( سن پرنده مطالعات زیادی نشان می دهد که با افزایش سن پرندگان کیفیت پوسته تخم کاهش می یابد )رونالد و همکاران 1975 نیس 1999(. با افزایش سن مر غ اندازه تخم نیز افزایش می یابد و به طور همزمان وزن پوسته افزایش یا ثابت می ماند. افزایش در وزن تخم به یک نسبت متناسب با افزایش در وزن پوسته نیست

29 به طوری که نسبت وزن پوسته به وزن تخم )که اغلب به صورت درصد پوسته بیان می شود( کاهش می یابد )جونیر و همکاران 1987 االروسی و همکاران 1994(. برخی شواهد نشانگر ناتوانی مر غ برای تولید مقدار اضافی پوسته تخم است. این ناتوانی مرتبط با فعالیت آنزیم 25 هیدروکسی کلی کلسیفرول - 1 هیدروکسیالز آنزیم فعال در همئوستاز کلسیم است )جونیر و همکاران 1987 االروسی و همکاران 1994(. استفاده از جیرههای کم پروتئین در تغذیه مر غ های مسن که باعث کاهش اندازه تخم می شود ممکن است کیفیت پوسته را بهبود بخشد )کشاورز 2003(. استفاده از بعضی مکمل ها نیز ممکن است سبب بهبود کیفیت پوسته تخم در مر غ های مسن شود )مبی و همکاران 2003( ( تغذیه هر پوسته تخم از 3 گرم کلسیم تشکیل شده است. بنابراین جیره مر غ ها باید دارای کلسیم کافی و به شکلی باشد که مورد استفاده پرنده قرار گیرد. به نظر می رسد این اتفاق نظر وجود دارد که 50 تا 70 درصد کلسیم جیره باید به شکل ذرات درشت با قطر 2 تا 5 میلی متر و باقیمانده به صورت پودر باشد )نیس 1999(. مقادیر نا کافی فسفر ممکن است باعث غیر معدنی شدن اسکلت در مر غ های تخمگذار گردد. نسبت کلسیم به فسفر جیره دارای اهمیت زیادی است. به طوری که سطوح باالی فسفر ممکن است در جذب کلسیم در دستگاه گوارش تداخل ایجاد کند و باعث کاهش کیفیت پوسته گردد )بورمن و گوناراتن 2001(. به نظر میرسد از میان عوامل دیگر احتیاجات کلسیم و فسفر بیشتر تحت تاثیر سن پرندگان قرار می گیرد )بار و همکاران 2002(. ویتامین D برای سوخت و ساز کلسیم ضروری است و باید در جیره لحاظ شود )هورویتز 1987(. 25 -هیدروکسی ویتامین D متابولیت ویتامین است )که در بدن پرنده به شکل فعال زیستی ویتامین D3 D تبدیل می گردد( و در حال حاضر به صورت تجاری موجود است )دقیر 1995(. ا گر عمل مخلوط کردن خورا ک بدرستی صورت نگیرد به گونه ای که اجزای تشکیل دهنده جیره غذایی از یکدیگر جدا شوند مر غ ها مقدار مواد مغذی کافی )به خصوص کلسیم و ویتامین D3( دریافت نمی کنند این امر می تواند سبب کاهش استحکام پوسته و بروز مشکالتی از قبیل ترک های بزرگ] 1 [ ترک های مویی شکل] 2 [ ترک های ستاره شکل] 3 [ تخم های پوسته نازک تخم های لنبه 4 )بدون پوسته آهکی( گردد )دستار 1390(. کیفیت آب ممکن است بر کیفیت پوسته موثر باشد. آبهایی که دارای سطوح باالی الکترولیت هستند ممکن است در بلند مدت اثرات منفی بر کیفیت پوسته تخم بگذارند )باالنو و یوسلویچ 1987(. همچنین آب شور )آب آشامیدنی حاوی نمک باال( می تواند سبب تشکیل ترک هایی مویی شکل ترک های ستاره شکل تخم های پوسته نازک تخمهای لنبه )بدون پوسته آهکی( شود )دستار 1390(. درجه حرارت آب به ویژه در آب و هوای گرم دارای اهمیت زیادی در پرورش مر غ های تخمگذار است. مطالعات نشان داده است که فراهم آوردن آب خنک می تواند سبب بهبود کیفیت پوسته به هنگام تنش گرمایی در مر غ ها شود )گالتز 1993 دقیر 1995(. جیره های دارای سطوح باالی پلی سا کاریدهای غیر نشاستهای] 4 [ )NSP( باعث افزایش ویسکوزیته نگهداری مقادیر زیاد آب در دستگاه گوارش و مدفوع آبکی و چسبنا ک میشوند. استفاده از آنزیم های تجزیه کننده پلی سا کارید های غیر نشاستهای در جیره جوجه های گوشتی تا اندازه بسیار زیادی به حل این مشکل کمک کرده است )چا کت و هاقت 1997(. در مطالعه ای که در دانشگاه نیوانگلند انجام شد افزودن آنزیمهای تجاری به جیرههای بر پایه گندم- جو مر غهای تخمگذار نه تنها محتوای رطوبت مدفوع را بهبود بخشید بلکه سبب بهبود کیفیت پوسته شد. هر چند در این مطالعه افزودن آنزیم سبب کاهش واحد هاو و اندکی روشن شدن رنگ پوسته تخم مر غ های پوسته قهوهای گردید )روبرتس و همکاران 1999(. آنزیم فایتاز در جیره های طیور استفاده می شود و سبب جدا شدن پیوند فسفر فیتات و کاهش دفع فسفر می شود. نشان داده شده است که افزودن آنزیم فایتاز سبب بهبود کیفیت پوسته تخم می شود )کشاورز 2003(. همچنین آلودگی خورا ک با مایکوتوکسین ها نیز قابلیت کاهش تولید و کاهش کیفیت پوسته را دارد. ممکن است این اثرات به واسطه کاهش مصرف خورا کهای آلوده به

30 مایکوتوکسین باشد )سا کسوپت و همکاران 1989( ( تنش دامنه ای از انواع مختلف تنش ها می تواند بر کیفیت پوسته تاثیرگذار باشد. از مدت ها پیش نشان داده شده است که جمعیت شلوغ بازدیدکنندگان سبب افزایش تولید تخم های با بدنه شیاردار] 5 [ می شود )دورمینی و همکاران 1965(. تخم مر غهای با بدنه شیاردار بدلیل انقباض غده پوسته به هنگام تشکیل پوسته تخم در مراحل اولیه است. تنش همچنین میتواند زمان تخمگذاری را به تاخیر بیندازد در حالی که تخمها آماده تخمگذاری هستند و این می تواند وقوع تخمهای کناره پهن] 6 [ را افزایش دهد )رینارد و ساوری 1999(. بروز شوک نا گهانی و تنشهایی نظیر ترس می تواند سبب تشکیل تخمهای بد شکل] 7 [ تخمهایی با پوسته های سنباده ای] 8 [ یا ناصاف] 9 [ تخم های کناره پهن و تخم های با بدنه شیاردار گردد )دستار 1390( ( تنش گرمایی دمای باال در طول تابستان می تواند دلیل تشکیل تخم های کوچک و کاهش کیفیت پوسته باشد تنش گرمایی سبب کاهش مصرف خورا ک و محدود شدن زیست فراهمی کلسیم خون برای تشکیل پوسته تخم می شود. همچنین تنش گرمایی ممکن است سبب کاهش فعالیت کربنیک آنهیدراز شود. این آنزیم سبب فراهم آوردن کربنات برای پوسته می گردد )بالینو و همکاران 1989(. احتماال اندازه ذرات کلسیم بر توانایی پرندگان برای تولید پوسته تخم های با کیفیت خوب در شرایط تنش گرمایی موثر است )نیس و همکاران 1995(. مشخص شده است که احتیاجات فسفر مر غهای تخمگذار در شرایط آب و هوایی گرم اندکی افزایش مییابد )گارلیش و همکاران 1978 به نقل از نیس و همکاران 1995(. افزودن بی کربنات سدیم الکترولیت ها و سیلکات آلومینیوم به جیره می تواند سبب کاهش اثرات منفی تنش گرمایی شود )بالینو و موهرزا 1997 نیس 1995(. همچنین استفاده از آب آشامیدنی خنک نیز می تواند سبب کاهش اثرات منفی تنش گرمایی شود )دقیر 1995( ( بیماری گزارشاتی وجود دارد که بعضی از بیماری ها بر کیفیت پوسته تخم پرندگان تاثیر گذارند. بعضی از عوامل بیماری زا می توانند در بافت دستگاه تولید مثلی پرنده رشد کرده و سبب ایجاد مشکالتی در پوسته تخم شوند. گزارشات نشان می دهد برونشیت عفونی سبب تشکیل تخم هایی با پوسته رنگ پریده شده که در بعضی اوقات با ظاهر چروکیده نمایان است )چارلتون و همکاران 2000(. بیماری برونشیت می تواند سبب ایجاد ترک های مویی شکل] 10 [ و ستاره شکل] 11 [ تخم های بد شکل] 12 [ و تخم های کناره پهن] 13 [ شود )دستار 1390(. نشانگان )سندرم( کاهش تولید تخم مر غ سبب تشکیل تخم هایی با پوسته رنگ پریده و بد شکلی های پوسته از قبیل تخم هایی با پوسته نرم یا پوسته نا صاف می شود )چارلتون و همکاران 2000(. دیگر بیماری هایی که سبب افت تولید می شوند عبارتند از بیماری نیوکاسل آنفلوآنزای پرندگان آنسفالوماالشیای پرندگان و مایکوپالسما گالی سپتیکوم است )چارلتون و همکاران 2000( ( سیستم پرورش نوع سیستم پرورش ممکن است بر کیفیت پوسته تخم موثر باشد. هر چند مشکالت ابتدایی ترک خوردگی تخم ها در قفس عمدتا به دلیل تغییر در طراحی قفس ها بهبود یافته است )وال و تاسون 2002(. از میان سیستم های مختلف تولید )قفس مرتع آزاد و غیره( بسیاری از مشکالت کیفیت پوسته به سیستم مرتع آزاد بر می گردد )فراستر و بین 1994( که ممکن است به عدم توازن جیره مر غ ها مربوط باشد )روبرتس 2004(. برخی مطالعات نشان دهنده اثر ترا کم قفس بر کیفیت پوسته تخم است )مانچ و همکاران 1986(. در حالی که گزارشات دیگر خالف این اثرات را نشان می دهد ( لی و موس 1995(. 2-1( سازو کارهای موثر بر کیفیت درونی تخم پرندگان محتویات درونی تخم پرندگان شامل زرده و سفیده )آلبومین( است. یک تخم دارای کیفیت خوب باید فاقد لکههایی از قبیل لکه های خونی لکه های رنگی و لکه های گوشتی باشد. کیفیت زرده جزیی از کیفیت تخم است. کیفیت زرده شامل دو جزء رنگ زرده و قوام غشاء پری ویتلین اطراف زرده است. ا گر غشاء پری ویتلین ضعیف باشد )مثال در یک تخم قدیمی( زرده به سادگی از هم پاشیده می شود )کیرندا و مک کی 2000(. کیفیت سفیده معموال به صورت واحد ها و بیان میشود )روبرتس 2004(. برخی از عوامل موثر بر واحد ها و عبارتند از: زمان نگهداری و دما سویه و سن پرنده تغذیه

31 به هر حال در آینده ا گر میزان مواد معدنی مشخص که می تواند در فضوالت حیوان ظاهر گردد تعدیل گردد ممکن است استفاده از مواد معدنی آلی بیشتر توسعه پیدا کند. )پروتئین جیره و محتوای اسیدهای آمینه آن از قبیل لیزین و متیونین آنزیم های خورا ک نوع دانه / منبع پروتئین( بیماری )بورس فابرسیوس( مکمل ها )اسید اسکوربیک ویتامین E( تولکبری اجباری و بیماری است ( ذخیره سازی ارتفاع سفیده و واحد هاو با افزایش زمان نگهداری کاهش مییابد و این کاهش نسبت به دمای باال بسیار سریعتر اتفاق میافتد. خنک کردن سریع تخم ها با دی ا کسید کربن سبب بهبود واحد هاو تخم های نگهداری شده می گردد )کینر و همکاران 2000(. دمای باال و رطوبت پایین انبار ذخیره سازی تخم مر غ می تواند سبب افزایش سفیده آبکی] 14 [ گردد )دستار 1390(. در طول نگهداری تخم ها ph سفیده افزایش می یابد. این رخداد با کیفیت سفیده مرتبط است )بنتون و برا ک 2000(. در طول نگهداری کیفیت غشاء ویتلین کاهش می یابد که سبب حساسیت بیشتر زرده به متالشی شدن می گردد )کریندا و مک کی 2000( ( سویه و سن پرنده سن مر غ بر کیفیت سفیده موثر است. با افزایش سن پرنده کیفیت سفیده کاهش می یابد )روبرتس و بال 2004 سیلورسایدیس و اسکات 2001(. همچنین با افزایش سن مر غ فراوانی لکه های گوشتی] 15 [ در زرده تخم افزایش می یابد )دستار 1390(. کیفیت سفیده همچنین تحت تاثیر انتخاب ژنتیکی و سویه پرنده است )سیلورسایدیس و اسکات 2001 دستار 1390( ( تولک بری اجباری نشان داده شده است که تولک بری اجباری مر غ های مسن سبب بهبود کیفیت سفیده می شود )تونا و همکاران 2002( ( تغذیه تعدادی از عوامل تغذیه ای برکیفیت سفیده تاثیر گذار است. گزارشاتی وجود دارد که افزایش پروتئین و محتوای اسید آمینهای جیره سبب کاهش کیفیت آلبومین می شود )هامریش و کجیر 1999(. همچنین با افزایش لیزین جیره )بالنیو و همکاران 2000( مکمل ویتامین C )فرانچینی و همکاران 2002( مکمل ویتامین E به ویژه در زمان تنش گرمایی )پوتپانگ سریپورن و همکاران 2001( کیفیت سفیده افزایش می یابد. افزودن رقم های متفاوت دانه غالت از قبیل ارزن نیم کوب )عبدالرزاق و الذبیر 1998( یا گندم )روبرتز و همکاران 2002( می تواند بر کیفیت سفیده تاثیر گذار باشد ( بیماری برونشیت عفونی ویروسی اصلی ترین بیماری مر غ های تخمگذار است که سبب کاهش کیفیت سفیده می شود )اسپکمن 1987(. شواهدی در دست است که برونشیت عفونی سنتز پروتئین های سفیده در قسمت مگنوم اویدا کت را مختل میکند )باتلر و همکاران 1972(. این رخداد با تغییرات بافتشناسی در اپیتلیوم مگنوم مرتبط است )داویدسون 1986(. نتیجه گیری ساز و کارهای تاثیرگذار زیادی بر کیفیت پوسته و کیفیت درونی تخممر غ وجود دارد. لذا آ گاهی از آنها برای تولیدکنندگان به منظور دستیابی به تولید بهینه امری ضروری و حیاتی است. عملکرد و مدیریت خوب به همراه توجه به پرورش پرندگان جمعآوری با دقت تخم مر غ ها حمل و نقل و فرآوری مناسب نوید بخش تولید تخم مر غ هایی با کیفیت نهایی باال است.

32 تخمگذار مرغان خستگی قفس در یا و هفتگی ۱۶ ۱۷ سن در تخمگذار مرغان تجاری های سویه درصد ۵۰ به هفتگی ۲۲ تا ۲۱ سن در و آیند می تولید به زودتر حتی به رسند. می تولید پیک به هفتگی ۲۴-۲۵ در و رسند می تولید میگذارند. تخم یک روز هر تخمگذار مرغان همه سن این در عبارتی حالت در تخمگذار مرغان غ مر تخم تولید ابتدایی مراحل طی در طریق از شده دفع کلسیم عبارتی به هستند کلسیم منفی تعادل طرفی از است بیشتر شده مصرف کلسیم مقدار از مدفوع و پوسته بنابراین شود. می برابر ۴ تقریبا احتیاجات غ مر تخم اولین تولید با شود. جبران استخوانها از باید اختالف این و کلسیم مدوالری استخوانهای استخوانها این تشکیل برای استخوان تشکیل زمان در عنصر هر کمبود است. نیاز مورد فسفر ایجاد باعث سرعت به تواند می تخمگذاری شروع و مدوالری استخوانهای ایجاد تولید کاهش باعث که شود استئوپروسیس شود. می تلفات افزایش و ضعیفتر کلسیم ذخیره که حالی در برسند جنسی بلوغ به ها پولت گر ا استخوانها از کلسیم جذب پس نباشد کافی استخوانهایشان سازد می مستعدتر قفس در مرغان خستگی بیماری برای را آنها در مرغان خستگی عالئم تولید اولیه مراحل طی در خصوص به مدوالری استخوانهای از کلسیم فسفات شدن خالی شامل قفس این شدن ضعیف باعث که است ران استخوانهای قشر از و نیستند. بدن وزن نگهداری به قادر آنها و شوند می استخوانها خم جناغ ندارند. جایی جابه به تمایلی و نشینند می مبتال مرغان استرنوم و نخاعی طناب به اتصالشان و نقاط در ها دنده و شود می شوند. می خم )جناغ( هم روی فشاری کوچکترین با و هستند نازک خیلی ها دنده قفس در که مرغانی در قفس در مرغان خستگی مشکل آیند. می هایی غ مر چنین که زمانی و افتد می اتفاق هستند محبوس بهبود خواری مدفوع اثر در شوند می منتقل بستر به قفس از

33 حدود ۱/۳ از منبع کلسیم به شکل دانه از سن ۲۰ تا ۴۰ هفتگی و ۱/۲ از ۴۰ هفتگی تا پایان سیکل تولید باعث حفظ استخوان و کیفیت پوسته و کاهش بیماری خستگی مرغان می شود. می یابند. عوامل دیگری از قبیل عدم فعالیت نیز در ایجاد این ناهنجاری دخالت دارد. تغذیه مناسب کلسیم فسفر و ویتامین D در پولت های در حال رشد و مرغان تخمگذار وجود دانههای کلسیم در غذاهای مرغان تخمگذار زمان مناسب حمل پولت ها از النه های رشد به تخمگذاری و تغذیه نیمه شب مرغان تخمگذار باعث کاهش عالئم این ناهنجاری در تغذیه می شود. کلسیم در جیره می تواند از ذرات خرد شده سنگ آهک و یا صدف تامین شود. اندازه ذرات روی قابلیت دسترسی کلسیم تاثیر می گذارند. معموال ذرات درشت تر قسمتهای باالتر دستگاه گوارش باقی می مانند. این بدان معنی است که ذرات درشت تر منابع کلسیم آهسته تر آزاد می شوند و این حالت ممکن است برای تشکیل مداوم پوسته مهم باشد به خصوص در زمان تاریکی که پرندگان غذا مصرف نمی کنند. هنگامی که ۵۰ درصد مکمل کلسیم را صدف تشکیل می دهد استقامت پوسته تخم مر غ بیشتر می شود. سنگ آهک دولومیت که معموال در صنعت فوالد استفاده می شوند نباید هرگز در جیره های طیور استفاده شوند. سنگ آهکهای دولومیت حاوی حداقل ۱۰ درصد منیزیم هستند و این ترکیب پیچیده ای با کلسیم ایجاد می کند و با کلسیم برای جذب در روده رقابت می نماید و در نتیجه باعث کاهش کلسیم می شود. حدود ۱/۳ از منبع کلسیم به شکل دانه از سن ۲۰ تا ۴۰ هفتگی و ۱/۲ از ۴۰ هفتگی تا پایان سیکل تولید باعث حفظ استخوان و کیفیت پوسته و کاهش بیماری خستگی مرغان می شود. باید به حاللیت منابع مکمل شده کلسیم نیز توجه جدی نمود مخصوصا زمانی که مرغدار از منابع کلسیمی جدید استفاده می کند. معموال منابع کلسیم خرد شده با حاللیت ۵۰ درصد و بیشتر برای استفاده مرغان تخمگذار مناسبند. در آزمایشی که در دانشگاه کورنل در سال ۱۹۹۶ انجام شد مشخص شد که با افزایش کلسیم در طی چند هفته ابتدایی آغاز بلوغ جنسی خا کستر و کلسیم استخوان به طور معنی داری افزایش می یابند و از آنجایی که سن بلوغ جنسی ثابت نیست و تفاوتها بستگی به سویه ها رژیم های نوری در طی دوره رشد رژیم های غذایی در طول دوران رشد و... دارد سن تقویمی نباید به عنوان معیار افزایش کلسیم جیره در طی قسمتهای انتهایی دوره رشد استفاده شود و بهتر است سن فیزیولوژی یا زمانی که عالئم ثانویه بلوغ جنسی شروع به ظاهر شدن می کنند برای افزایش سطح کلسیم جیره به کار رود. در این سن است که تاج و ریش در گله شروع به توسعه یافتن می کنند. به این ترتیب با تغذیه مناسب کلسیم از اواخر دوره رشد توسعه استخوانهای مدوالری به بهترین صورت انجام می شود و ذخیره کلسیم مناسبتر می شود و در نتیجه خطر ابتال به بیماری خستگی مرغان در قفس کاهش می یابد.

34 مهندس حمید رضا ضیایی دستور العمل های بهداشتی برای واحد های مرغ مادر گوشتی ۱( محل مزرعه از سایر مزار ع مرغداری و یا صنایع جنبی نظیر کشتارگاه ها و کارخانجات تهیه پودر گوشت و خون و پر حدود ۱ الی ۲ کیلومتر فاصله داشته باشد. تهویه ها و ورودی های هوا از هم فاصله داشته باشند. ۲( محل مزرعه در کنار جاده اصلی نباشد و حداقل ۵۰۰ متر از جاده اصلی فاصله داشته باشد. جنس کف و دیوارها طوری باشد که به راحتی مورد شستشو و ضد عفونی قرار بگیرند. ۳( ساختمان مرغداری و یا سالن ها به گونه ای باشد که حیوانات اهلی یا وحشی و پرندگان یا سایر شکار کننده ها نتوانند وارد سالن بشوند. ۴( سعی شود که کوره الشه سوز در منتهی الیه واحد احداث شود. ۵( جهت وزش باد از سمت کوره الشه سوز به سمت سالن ها نباشد. ۶( ا گر سیستم مدیریت مزرعه به گونه ای است که از دو قسمت پرورش پولت و نگهداری مر غ های مادر استفاده می شود. بین این دو قسمت حداقل ۵۰۰ متر فاصله وجود داشته باشد. ۷( به سیستم دفع فاضالب توجه ویژه ای معطوف گردد. ۸( امکانات مربوط به آب تحت فشار در سالن ها موجود باشد. ۹( در صورت امکان قسمت اداری از قسمت فارم جدا گردد و مسیر عبور پرسنل اداری و تولیدی نیز مشخص گردد. ۱۰( در زمان حمل کود حتی االمکان سعی شود که حمل کود با کامیون های متفرقه انجام نگیرد و در هر بار ورود کامیون حمل کود به داخل مزرعه عملیات شستشو و ضد عفونی با دقت زیاد انجام شود. ۱۱( در زمان تخلیه طیور و یا حمل کود سایر مزار ع مرغداری اطراف را در جریان بگذارید و از آن ها بخواهید که آنها نیز این کار را انجام دهند.

35 در دوره تولید عالوه بر میزان حذف و تلفات میزان تولید نیز باید مد نظر قرار گیرد. هر گونه کاهش تولید مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.عالوه بر نظارت بر روی تولید از نظر کمی از نظر کیفی نیز تولید تخم مر غ ها تحت کنترل قرار گیرد... ۱۲( بین تخلیهی طیور از سالن و جوجه ریزی مجدد عملیات آمادهسازی به دقت انجام شود. در دوره آماده سازی نظارت کامل به عمل آید که کلیه وسایل و تجهیزات و سالن ها و محوطه به دقت مورد شستشو و ضد عفونی قرار گیرند. ۱۳( برای مبارزه با موش و سایر جوندگان برنامه مبارزه دائمی داشته باشید. ۱۴( در زمان های مناسب بر علیه حشرات سمپاشی انجام دهید. ۱۵( کلیه اقالم ورودی به فارم از نظر کیفیت مورد بازرسی قرار گیرند. در صورت نیاز نمونه به آزمایشگاه ارسال گردد. ۱۶( حتی االمکان طوری برنامه ریزی گردد که گله یک سن در سالن ها ریخته شود. ۱۷( برنامه جوجه ریزی به گونه ای طراحی گردد که در زمان پرورش جوجه ها مر غ های بالغ از مزرعه و یا مزار ع مجاور بارگیری نشوند. ۱۸( منبع تهیه گله مطمئن باشد و در زمان تهیه جوجه از سالمت گله مادر اطمینان الزم حاصل گردد. ۱۹( جوجه ها با وسیله حمل مناسب به مزرعه منتقل شوند. ۲۰- در ابتدای دوره پرورش شرایط سرما خوردن جوجه ها فراهم نشود. ۲۱( از اختالط جوجه های دو سن در یک سالن پرهیز گردد. ۲۲( در دوره پرورش حذف و تلفات را زیر نظر داشته باشید.در صورت افزایش حذف و تلفات از میزان استاندارد اقدام الزم توسط مسئول بهداشت مزرعه به عمل آید. ۲۳( یک فرد خاص جهت کنترل روزانه گله تعیین گردد. این فرد وظیفه دارد که هر روز به کلیه سالن ها سرکشی نموده و هر گونه نشانی و عالمت غیر طبیعی در گله را به مسئول بهداشت مزرعه گزارش نماید. رفتار گله نظیر جمع شدن دور یکدیگر و همچنین باقی ماندن دان در دانخوری ها به دلیل کم اشتهایی و یا عصبی بودن طیور و نظایر آن باید به دقت مد نظر فرد مذکور باشد. ۲۴( کلیه آمار به طور دقیق ثبت گردد. مضافا این که هر گونه اتفاق جانبی نظیر وضعیت آب و هوا و یا قطعی برق و ثبت گردد. ۲۵( برنامه وا کسیناسیون از مشاور بهداشت و یا مسئول بهداشت فارم اخذ شود و دائما تغییرات جدید با توجه به شرایط منطقه با نظر دکتر دامپزشک و اداره دامپزشکی منطقه در مزرعه اعمال گردد و برنامه وا کسیناسیون همیشه به روز باشد. ۲۶( وا کسیناسیون طبق برنامه و بدون تاخیر انجام شود. در موارد خاص با مسئول بهداشت فارم مشورت گردد. ۲۷( از وا کسن های مطمئن که مهلت اعتبار مصرف دارند استفاده شود. ۲۸( وا کسن ها در شرایط ویژه بر طبق توصیه کارخانه سازنده نگهداری شوند. در صورتی که به شرایط نگهداری وا کسن مشکوک شدید آن را مورد مصرف قرار ندهید. ۲۹( در زمان حل کردن وا کسن دقت کافی به عمل آید و حتما تکنسین و کارشناس مربوطه نظارت داشته باشند. هر گونه بیدقتی در امر تهیه وا کسن موجب بروز خسارات جبران ناپذیر در آینده خواهد شد. ۳۰( مدیریت وا کسن به گونه ای باشد که مطمئن شوید همه طیور از دز مناسب وا کسن استفاده کرده اند. ۳۱( رآ کسیون های بعد از وا کسن را تحت نظر داشته باشید. ۳۲( کلیه طیور با دقت زیاد در مقابل بیماری های موجود در منطقه وا کسینه شوند. ۳۳( عالیم بیماری های مهم شایع در منطقه به کارگران آموزش داده شود. ۳۴( اهمیت وا کسیناسیون و نحوه عمل هر وا کسن به افراد عمل کننده آموزش داده شود. ۳۵( در زمان وا کسیناسیون مشخصات وا کسن کارخانه سازنده شماره سریال تاریخ خاتمه اعتبار وا کسن نحوه مصرف وا کسن و افراد عمل کننده ثبت گردد. ۳۶( برنامه نمونه گیری و ارسال نمونه ها به آزمایشگاه به طور

36 منظم انجام شود. ۳۷( مدیر مزرعه باید در خار ج از محیط مزرعه با سایر مدیران در تماس باشد و برنامه های الزم جهت کنترل و پیشگیری بیماری ها در منطقه با همکاری سایر مدیران مزار ع انجام شود. ۳۸( از نظر مشاورین با تجربه در امر مدیریت پرورش و تولید و بهداشت طیور بهره مند شوید و برنامه های آموزشی مستمر برای پرسنل برقرار نمایید. ۳۹( با مسئولین اداره طیور و دامپزشکی منطقه در تماس دائمی باشید و از اوضاع و احوال منطقه با خبر باشید. ۴۰( به هیچ وجه از دارو های فاسد که تاریخ مصرف آنها گذشته استفاده نکنید. ۴۱( مصرف دارو صرفا با تجویز مسئول بهداشت فارم انجام شود و از دادن دارو بدون نسخه پرهیز نمائید. ۴۲( حل کردن دارو حتما تحت نظارت تکنسین مربوطه انجام گیرد. ۴۳( در زمان دادن دارو حتما به تداخل دارویی توجه گردد و منع مصرف تولیدات نظیر تخم مر غ و گوشت و همچنین به دورهای که از تخم مر غ ها نباید برای جوجه کشی استفاده شود نیز باید توجه نمایید. ۴۴( در دوره تولید عالوه بر میزان حذف و تلفات میزان تولید نیز باید مد نظر قرار گیرد. هر گونه کاهش تولید مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.عالوه بر نظارت بر روی تولید از نظر کمی از نظر کیفی نیز تولید تخم مر غ ها تحت کنترل قرار گیرد که تخم مر غ ها از شکل و ضخامت پوسته و رنگ مناسب برخوردار هستند یا نه ۴۵( از تردد پرسنل متفرقه به داخل فارم جلوگیری به عمل آید. ۴۶( طوری برنامه ریزی گردد که جابجایی و انتقال افراد در داخل مزرعه به حداقل برسد. ۴۷( مسیر های رفت و برگشت پرسنل در داخل مزرعه تعیین گردد و به پرسنل آموزش الزم داده شود که در مسیر های تعیین شده حرکت نمایند. ۴۸( حتی االمکان از تردد های غیر ضروری جلوگیری به عمل آید. ۴۹( حتی االمکان مسیر های رفت و برگشت پرسنل هر ۱۵ روز یک بار آهک پاشی شود. ۵۰( پرسنل قبل از ورود به محوطه سالن ها به طور کامل دوش گرفته و لباس خود را نیز به طور کامل تعویض نمایند. ۵۱( برای قسمت های مختلف از رنگ های مختلف لباس چکمه و یا دمپایی استفاده شود. ۵۲( برای حضور اضطراری کارگران یک قسمت در قسمت دیگر برنامه ویژه ای تدوین و ابالغ نمایید )مانند کشیک برق که مجبور به سرکشی واحد های مختلف می شود(. ۵۳( ا گر بر حسب ضرورت نیاز به بازدید پرسنل از سایر واحد ها بود. قرنطینه قبل و بعد از بازدید حتما رعایت گردد. ۵۴( به پرسنل مزرعه آموزش های الزم داده شود که به هیچ وجه با سایر مرغداری ها ارتباط نداشته باشند. همچنین پرسنل هر گونه ارتباط خود را با کارگران شاغل در سایر مرغداری ها قطع کنند. در همین رابطه پرسنل تفهیم گردند که هر گونه خسارتی که در آینده متوجه فارم بشود به نوعی با وضعیت معیشتی آنان گره خواهد خورد. ۵۵( پرسنل هیچ گونه طیوری را در منزل خود نگهداری نکنند. ۵۶( البسه پرسنل به صورت هفتگی مورد شستشو و ضد عفونی و اتو قرار گیرد. ۵۷( حتی االمکان از سیستم قرنطینه ای دوبل Double Filter استفاده شود )تعویض لباس و کفش در قسمت ورودی فارم و دوش گرفتن و تعویض لباس کامل در قسمت ورودی محوطه سالن ها(. ۵۸( امکان شستشوی دست و صورت در هر منطقه ای که کارگران کار می کنند وجود داشته باشد. ۵۹( قبل از شروع به کار حتما دست ها با صابون شسته شده و

37 با مایع ضد عفونی رقیق شده نظیر ساولن ضد عفونی شوند. ۶۰( محل سکونت پرسنل به گونه ای باشد که در صورت نیاز در هر زمان از شب و روز امکان دسترسی به آن ها وجود داشته باشد. ۶۱( چند دست لباس کامل برای بازدید کننده های ضروری در مزرعه موجود باشد. ۶۲( دفتری جهت امضاء کلیه بازدید کنندگان تهیه نمایید. مشخصات کامل بازدید کننده ها منظور از بازدید تاریخ و ساعت بازدید و پیشنهادات آنها را در دفتر بازدید ثبت نمایید. ۶۳( پس از هر بازدید لباس های افراد بازدید کننده شستشو و ضد عفونی و اتو شده و در یک پالستیک قرار گیرند که برای بازدیدهای بعدی مورد استفاده قرار گیرند. ۶۴( از ورود هر گونه کامیون و یا خودرو های متفرقه به داخل فارم جلوگیری گردد. ۶۵( قسمت ویژه ای جهت شستشو و ضد عفونی کامیون ها در نظر گرفته شود که در صورت نیاز کامیون ها پس از انجام شستشو و ضد عفونی وارد محوطه مزرعه شوند. این قسمت حتی االمکان به سالن ها نزدیک نباشد. ۶۶( ورود هر گونه وسیله نقلیه به داخل فارم صرفا با مجوز مدیر مزرعه امکان پذیر باشد. ۶۷( در زمان ورود کامیون به داخل مزرعه راننده و یا کمک راننده از کامیون پیاده نشوند. ۶۸( تلفات در اسر ع وقت از سالن خار ج شود. ۶۹( در صورت مشاهده تلفات غیر عادی در هر زمان از شب و روز مسئولین مربوطه در جریان امر قرار گیرند. ۷۰( در فاصله کمی دور تر از سالن ها سکوی تلفات ساخته شود و بر روی سکو یک حفاظ قرار گیرد که حیوانات دیگر به تلفات دسترسی نداشته باشند. ۷۱( تلفات جمع آوری شده در پالستیک در بسته قرار گیرد و به قسمت سکوی تلفات منتقل شود. ۷۲( وسیله حمل تلفات به سمت سالن ها نزدیک نشود و از فاصله دور تر تلفات به وسیله حمل منتقل شود. ۷۳( وسیله حمل تلفات به طور روزانه در آغاز و پایان کار مورد شستشو و ضد عفونی قرار گیرد. ۷۴( مسیر حمل تلفات به گونه ای در نظر گرفته شود که در مجاورت سالن ها نباشد. ۷۵( حتی االمکان کلیه تلفات کالبد گشایی شوند و گزارشات کالبد گشایی بایگانی شوند. ۷۶( کلیه تلفات در کوره الشه سوز سوزانده شوند. ۷۷( حوضچه های ضد عفونی به صورت هفتگی مورد تعویض قرار گیرند. روزانه نیز مقداری آب و ماده ضد عفونی به حوضچهها اضافه شود تا سطح آب و ماده ضد عفونی در طول هفته ثابت بماند. ۷۸( چاله های ضد عفونی به صورت روزانه مورد تعویض قرار گیرند. ۷۹( کلیه وسایل ورودی به مزرعه ضد عفونی )دود داده( شوند. ۸۰( ا گر وسایل ورودی به مزرعه قابل شستشو می باشد عملیات شستشو نیز انجام شود. ۸۱( پوشال بستر به موقع شارژ گردد. ۸۲( بستر کلوخه شده یا خیس در اسر ع وقت از سالن خار ج گردد و پوشال تازه جایگزین شود. ۸۳( پوشال یا کلش تله ها حدا کثر هر ۳ هفته یک بار به طور کامل مورد تعویض قرار گیرد. عالوه بر این کارگران دقت نمایند که هر النه ای که در هر زمان احتیاج به تعویض و یا شارژ داشت این کار را انجام دهند. ۸۴( از دان اضافه سایر واحد ها به هیچ وجه استفاده نشود. ۸۵( در صورتی که دان به صورت گونی وارد سالن می شود یک سکوی سیمانی برای آن در نظر گرفته شود. ۸۶( ماندگاری دان در داخل واحد از یک هفته بیشتر نباشد. بنابر این دان به صورت هفتگی سفارش داده شود و سعی شود که دان به صورت تازه مصرف شود. ۸۷( قبل از دستور تخلیه دان حتما از کیفیت آن آ گاهی یابید. ۸۸( در صورت امکان از نمونه دان آزمایش میکروبیولوژیکی به عمل آید. ۸۹( سیلو و لوله های انتقال دان هر ۴ هفته یک بار مورد بازرسی بهداشتی قرار گیرند. ضمنا هر زمان که به کیفیت و بوی دان مشکوک شدید نیز این کار را انجام دهید. تغییر در اندازه مواد را نیز مد نظر قرار بدهید. ۹۰( حمل و ذخیره دان از دسترسی موش و سایر جوندگان و

38 حیوانات و پرندگان به دور باشد. ۹۱( هر گونه تغییر در فرم دان و مواد اولیه به اطالع مسئولین تولید و بهداشت مزرعه برسد. ۹۲( آب تازه و سالم با استاندارد نوشیدن انسان در اختیار طیور قرار گیرد. ۹۳( مدیریت دوره تولید به گونه ای باشد که آلودگی تخم مر غ با مدفوع به حداقل برسد. ۹۴( تخم مر غ ها حداقل در ۵ نوبت جمع آوری شوند. ۹۵( تخم مر غ ها در محل تمیز نگهداری و انبار شوند و از دسترس موش و سایر حیوانات به دور باشند. ۹۶( در محل نگهداری تخم مر غ ها گرد و غبار وجود نداشته باشد. ۹۷( برنامه سرد کردن تخم مر غ ها بعد از جمع آوری تخم مر غ اجرا شود. این برنامه باید به گونه ای باشد که به مرور دمای تخم مر غ به حدود ۲۲ الی ۲۵ درجه سانتی گراد برسد. از سرد کردن نا گهانی تخم مر غ اجتناب شود. ۹۸( دمای مناسب نگهداری تخم مر غ ۱۶ الی ۱۸ درجهی سانتیگراد و رطوبت نسبی ۶۰ الی ۷۰ درصد می باشد. ۹۹( حتی االمکان محل درجه بندی تخم مر غ ها از سالن فاصله داشته باشد و پس از هر نوبت جمع آوری تخم مر غ ها به اتاق گرید که کمی از سالن ها فاصله دارد منتقل شود و در صورت امکان از کارگرانی که در امر درجه بندی تخم مر غ مهارت دارند استفاده شود. ۱۰۰( شرایط اتاق گرید همانند شرایط نگهداری تخم مر غ باشد. مراقب باشید که اپراتور گرید تخم مر غ جهت راحتی خود اتاق گرید را بیش از حد گرم یا سرد نکند. به ویژه در زمستان ها این امر کامال مشهود است که اپراتور مربوطه دمای اتاق گرید را تا ۳۰ درجه سانتیگراد هم باال می برد. ۱۰۱( به منظور تمیز کردن تخم مر غ ها به هیچ وجه از سمباده استفاده نشود چون موجب آسیب رساندن به کوتیکول خواهد شد. برای تمیز کردن تخم مر غ ها از وسیله ای نوک تیز شبیه چاقو میتوان استفاده کرد. معموال کارگران از تکه های شکسته تیغ اره استفاده میکنند.در حقیقت کارگران گرید هر کدام با توجه به وضعیت دستشان یک تیغه سفارشی دارند. ۱۰۲( در برنامه ریزی جهت جمع آوری و ارسال تخم مر غ به کارخانه جوجه کشی به گونه ای عمل شود که تخم مر غ کمترین دستکاری را داشته باشد. ۱۰۳( از شستشوی تخم مر غ ها ا کیدا خودداری گردد. ۱۰۴( برنامه مدیریتی به گونه ای باشد که تخم مر غ ها کمترین شکستگی را داشته باشند. در همین ارتباط الزم است که ضخامت پوسته دائما تحت کنترل باشد. گرفتن ضخامت پوسته در هر ماه از ضروریات می باشد. برای این کار ماهیانه حدود ۲۰ عدد تخم مر غ به طور تصادفی انتخاب و ضخامت آنها در سه منطقه سر ته وسط توسط میکرومتر اندازه گیری شده و میانگین ضخامت پوسته ثبت شود. برای هر تخم مر غ میانگین ثبت شود و در پایان میانگین ضخامت پوسته کلیه تخم مر غهای انتخابی معین گردد. بهترین ضخامت پوسته برای تخم مر غ ۳۱/. الی ۳۳/. میلی متر می باشد. در صورت نازک شدن پوسته با متخصص تغذیه طیور مشاوره گردد. ۱۰۵( تخم مر غ های ضایع شده و غیر قابل مصرف در کیسههای در بسته و با شرایط تلفات تحویل و معدوم شوند. ۱۰۶( برای حمل تخم مر غ از شانه و کارتن مناسب و دود داده شده استفاده گردد. ۱۰۷( در صورتی که از شانه های پالستیکی استفاده می شود دقت نمایید که شانه ها بعد از شستشو و ضد عفونی حتما خشک شوند. عمل خشک کردن شانه ها ا گر در یک اتاق توسط پنکه انجام شود بهتر است. ۱۰۸( تخم مر غ ها در شرایط دمایی و رطوبتی توصیه شده نگهداری و حمل و نقل شوند. ۱۰۹( فاصلهی بین تولید و خواباندن تخم مر غ های قابل جوجهکشی ۴ روز در نظر گرفته شود. ۱۱۰( تخم مر غ ها در زمان ارسال به کارخانه جوجه کشی در گروه های سالم و تک لک و به تفکیک سالن و گله ارسال گردند. در صورت امکان جهت پرهیز از اشتباهات از شانه های رنگی استفاده کنید.

39 بهبود کيفيت پوسته تخم مرغ از طريـق اعمال مديريت تغـذيه تخم مر غ نیز یکی مواد غذایی سرشار از پروتئین و همچنین مواد معدنی مغذی است. یکی از مهم ترین خورا کی در رژیم غذایی ورزشکاران تخم مر غ است. همچنین تخم مر غ می تواند از ابتال به سرطان سینه جلوگیری نماید. نظرتان در مورد نیمرو یا تخم مر غ آب پز سر صبحانه چیست املت دوست دارید کال میانه تان با تخم مر غ چطور است به نظرتان مصرف تخم مر غ مفید است یا چیزی غیر از کلسترول ندارد ا گر نظرتان در مورد تخم مر غ منفی است باید بگوییم که این ماده غذایی یک ضداشتهای طبیعی سرشار از ویتامین D ضد سرطان سینه مفید برای قوه بینایی و تقویت کننده حافظه است. البته خواص دیگری هم دارد که با مطالعه این مطلب به آن ها پی می برید. لطفا خط به خط با ما باشید. روش های ارزيابی کيفيت پوسته تخم مر غ همواره در حال توسعه و پيشرفت بوده است. تا قبل از پذيرفتن وزن مخصوص پوسته تخم به عنوان شاخصی جهت پی بردن به ضخامت پوسته تخم مر غ چنانچه مشکلی پيش می آمد مشخص نبود که علت آن کاهش کيفيت پوسته تخم مر غ بوده و يا عوامل مکانيکی و ساير مسائل در آن دخيل بوده اند. توليد کنندگان تخم مر غ با استفاده از اين روش به طور متداول قادرند در اغلب موارد به نازکی پوسته و مشکالت حاصل از آن پی برده و همچنين با مقايسه اندازه گيری های به عمل آمده به يک اندازه استاندارد قابل اطمينان و معتبر دست يابند. تشخيص نازکی پوسته قبل از اعمال هرگونه تغيير در برنامه غذايی امری مهم است. ميزان کلسيم در ارزیابی برنامه غذايی نخستين قدم توجه به ميزان کلسيمی است که مرغان تخمگذار به طور روزانه دريافت می کنند. ا کثر محققين مصرف روزانه 3/7 تا 4/25 گرم کلسيم را توصيه می کنند که اين مقدار به مرحله توليد و همچنين سن مر غ ها بستگی دارد. در مرغان مسن تر ميزان باالتری توصيه می گردد. تعيين ميزان کلسيم دريافتی روزانه نياز به اطالع دقيق از کل غذای دريافتی و سطح کلسيم موجود در آن دارد. در صورت آ گاهی از اين دو متغير می توان ميزان کلسيم دريافتی روزانه را تخمين زد. مشکل 41

40 هنگامی بروز می کند که سيستم دانخوری به نحوی باشد که کلسيم از غذا جدا شده و تمام پرندگان جيره غذايی يکسان دريافت نکنند. به طور کلی ا گر ميزان کلسيم در قسمت های مختلف سيستم دانخوری تفاوت قابل مالحظه ای داشته باشد مويد اين است که به همه پرنده ها به طور يکسان کلسيم نمی رسد. استفاده از پلت و همچنين سيستم های دانخوری واجد سرعت زياد به منظور جلوگيری از برگزيدن غذا و جدا کردن کلسيم از جيره توسط پرندگان می تواند تا حدودی و نه به طور کامل اين مسئله را از بين ببرد. منابع کلسيم مشکالت معموال هنگامی بروز می کنند که منابع کلسيم با ساير مواد معدنی به خصوص منيزيم که به صورت منابع کلسيمی تقلبی درجيره ها به مصرف می رسند همراه می باشند. حداقل کلسيم موجود در سنگ آهک بايد %38 باشد تحقيقات به عمل آمده نشان داده اند که خواص فيزيکی منابع کلسيم نيز همانند ترکيب شيميايی آنان می تواند بر کيفيت پوسته تخم مر غ اثر بگذارد. اين مسئله از بررسی های اوليه ای که برتری و مزيت صدف را به عنوان منبع کلسيم در برخی شرايط نشان می دهند بدست می آيد درحالی که از نظر شيميايي تفاوتی بين صدف و سنگ آهک وجود ندارد ولی ميزان حالليت آنها در 42 دستگاه گوارش مر غ متفاوت است. ا کثر تحقيقات نشان می دهد که اندازه قطعات نيز عاملی حياتی و مهم در اختالفات مشاهده شده ميان منابع مختلف کلسيم می باشد. گزارشی که اخيرا توسط Rao و برخی ديگر از محققين به چاپ رسيده نشان داد که قطعات سنگ آهک به قطر يک ميليمتر و باالتر تا جايی که به نگهداری آن ها در قسمت های فوقانی دستگاه گوارش و آهسته بودن سرعت حل شدن آنها مربوط مي شود به عنوان قطعات بزرگ محسوب می گردند. اين نتايج ا گر در سطح فارم نيز مورد بررسی قرار گيرند می توانند به پيدا کردن و انتخاب منابع خوب و مناسب کلسيم به کارخانجات سازنده خورا ک و کسانی که فرمول جيره های غذايی را تنظيم می کنند کمک نمايند. استفاده از ويتامين و مواد معدنی در جيره غذايی انواع مختلفی از مکمل ها که شامل ويتامين ها مواد معدنی و الکتروليت ها و غيره می باشند به عنوان بهبود دهنده کيفيت پوسته تخم مر غ مصرف می شوند البته ميزان اثر آنها مورد سوال است و به ندرت اتفاق می افتد که مواد مغذی موجود در اين قبيل مکمل های افزودنی در جيره های معمولی مرغان تخمگذار در حد کافی وجود نداشته باشد. اين مواد معموال شامل ويتامين های A D E و انواع ويتامين B هستند. هنگامی که برخی از اين مواد به ميزان کمی در جيره غذايی وجود داشته باشند و يا در مواقعی که ميزان اخذ غذا توسط پرنده بسيار پايين بوده و در نتيجه مواد مغذی کمتر از مقدار مورد نياز به پرنده می رسند استفاده از اين مکمل های غذايی موثر است. از آنجايی که اغلب مشکالت مربوط به کيفيت پوسته در هوای گرم و هنگامی که ميزان اخذ غذا پايين بوده روی می دهد مکمل های غذايی خيلی بيشتر از آنچه فکر می کنيم اثر خود را نشان می دهند عالوه بر اين مکمل های غذايی حاوی اجزاء ناشناخته ای هستند که تحت عنوان عوامل مغذی ناشناخته از آن ها نام برده می شود. از جمله اين عوامل می توان به مواد خشک شده حاصل از تقطير و کشت های مخمری اشاره کرد. همچنين برخی از اين مواد افزودنی حاوی بی کربنات سديم می باشند که نشان داده شده باعث افزايش کيفيت پوسته تخم مر غ می شود. تنها توصيه ای که در ارتباط با اين مکمل ها می توان ارائه داد مصرف آن ها به صورت موقت و مشاهده دقيق نتايج آن می باشد. ا کثر جيره های غذايی فرموله شده برای مرغان تخم گذار تجاری حاوی مقادير کافی از ويتامين ها هستند. با اين حال تجربيات به عمل آمده در سطح مرغداری ها نشان می دهند که حضور مقادير اضافی ويتامين ها در جيره به خصوص ويتامين D موجب بهبود مشخصی در کيفيت تخم مر غ می شود و به نظر می رسد اين ترکيب زمانی موثرتر باشد که ويتامين به شکل محلول در آب آشاميدنی خورانده شود. با مطالعه بر روی انواع مختلف پيش سازهای ويتامين D و متابوليت های آن مشخص شده است که برخی انواع آن اثر بيشتری بر توليد پوسته های با کيفيت باال دارند. در ميان انواع مختلف اين ويتامين نوع D ترجيح داده می شود که در جيره های غذايی معمولی طيور ا کثر مکمل ها و افزودنی ها يا فرآورده های محلول در آب برای افزايش کيفيت پوسته توصيه می شوند يافت می گردد. ماده ديگری که اخيرا مورد توجه قرار گرفته و در ترکيب بعضی از مکمل های ويتامينی وجود دارد اسيد اسکوربيک يا ويتامين C است ا گر چه اين ماده مغذي به طور دائم در جيره های غذايی مرغان تخمگذار وجود ندارد ولی تحقيقات نشان داده اند که ويتامين C اضافی در حيواناتی که دچار استرس به خصوص استرس حاصل از باال بودن درجه حرارت می باشند اثر خوبی دارد در تعدادی از مطالعات تجربی که استفاده از مکمل های

41 ويتامين C را مورد آزمايش قرار داده اند. کيفيت پوسته تخم نيز مورد بررسی قرار گرفته است. در اغلب مواردی که اين مطالعات در درجه حرارت های باال انجام شده چگونگی کيفيت پوسته ثبت شده است. با افزايش توليد ممکن است با ميزان استرس کمتری چنين پاسخی حاصل گردد. حداقل ميزان ويتامين C مورد استفاده حدود 100 ppm می باشد ولی در درجه حرارت های باال به منظور بهبود کيفيت پوسته معموال ppm از اين ويتامين در نظر گرفته می شود. نکته مهمی که در مورد ويتامين C و ساير ويتامين ها بايد ذکر شود عدم پايداری آن ها است. استفاده از اين ويتامين ها از طريق آب آشاميدنی محدود است مگر آنکه آب حاوی مکمل ويتامين در مدت 1 الی 2 ساعت مصرف شود. ميزان پايداری آن ها در غذا نيز خوب نيست ولی می توان با استفاده از شکل محافظت شده ويتامين پايداری آن را افزايش داد. تحقيقات اخير احتمال وجود تداخل عمل بين متابوليسم ويتامين D و C را نشان می دهند و احتماال از اين طريق است که ويتامين C موجب افزايش کيفيت پوسته تخم مر غ می شود. بی کربنات سديم بی کربنات سديم به عنوان يک مکمل غذايی در درجه حرارت باال جهت باال بودن کيفيت پوسته تخم مر غ در جيره غذايی استفاده می شود. توجيه اين امر آن است که در درجه حرارت باال هنگامی که پرنده نفس نفس می زند به علت خروج دی ا کسيد کربن ميزان يون های بی کربنات خون کاهش می يابند و در نتيجه سنتز کربنات کلسيم که جز اوليه و اصلی پوسته تخم مر غ می باشد دچار مشکل می گردد. مصرف بی کربنات سديم باعث می شود تا يون بی کربنات خارج شده به صورت Co2 جايگزين گردد. افزودن بی کربنات سديم تنها در دمای خيلی باال موثر است و در دماهای کمتر از 20 درجه سانتی گراد افزودن آن موثر نيست. کلسی تريول در ماه ژانويه دکتر Tsnag از مرکز تحقيقات جانوری کانادا مقاله ای تحت عنوان کاهش ميزان شکستگی تخم مر غ در اثر کلسی تريول ارائه داد. کلسی تريول از جمله متابوليت های مشتق شده از D3 می باشد که به عنوان هورمون شناخته شده است. در يک کار تحقيقاتی که توسط Tsang انجام شد تعدادی از مرغان با جيره کنترل حاوی ويتامين D3 و تعدادی ديگر با جيره ای که به جای ويتامين D3 حاو کلسی تريول بود تغذيه شدند. تخم مر غ ها قبل و بعد از شستشو و درجه بندی از طريق کندل کردن مورد بررسی قرار گرفتند که ميزان شکستگی ها هنگام استفاده از کلسی تريول کاهش يافته بود. 43

42 بـهــداشــــــــت تـــخــــــــــم مــــــــــــــرغ ارزش غذایی تخم مرغ تخم مر غ به عنوان يک فرآورده ی خام دامی دارای ارزش غذایی باالیی بوده و دارای پروتئين با كيفيت باال و قابليت هضم 99 درصد می باشد. تخم مر غ تمام اسيدهای آمينه ضروری و ويتامين ها به جز ويتامين C را در خود داشته و هر چه تخم مر غ تازه تر باشد ويتامين های آن كاملتر می باشد. رنگ پوسته تخم مر غ بسته به نژاد مر غ متغير بوده و نقشی در كيفيت تخم مر غ ندارد و بسته به بازار پسندی كشورهای مختلف نسبت به توليد تخم مر غ سفيد و يا رنگی اقدام می نمايند. ويژگی های تخم مرغ سالم رنگ تخم مر غ بايد شفاف بوده و فاقد بوی غير طبيعی باشد. سطح تخم مر غ بايد صاف و فاقد شكستگی و يا ترک خوردگی و آلودگی باشد. در محتويات تخم مر غ نبايد لكه خونی و يا گوشتی مشاهده شود. سفيده تخم مر غ غليظ و رقيق از يكديگر قابل تشخيص باشد. موقعی كه تخم مر غ را در يك بشقاب می شكنيم زرده بايد كامال در وسط سفيده قرار گرفته و حالت كروی داشته باشد. تخم مر غ سالم در مقابل نور فاقد هرگونه لكه می باشد. نشانه های تخم مرغ ناسالم و كهنه در تخم مر غ كهنه نسبت سفيده غليظ به رقيق كاهش پيدا می كند. ضخامت غشای زرده كم بوده و وقتی به آرامی تخم مر غ شكسته می شود و محتويات آن خارج می گردد در سطح سفيده پخش می گردد. ا گر تخم مر غ خيلی كهنه باشد محتويات داخلی تخم مر غ بوی غير طبيعی می دهد. حجم كيسه هوای تخم مر غ افزايش می يابد. موقعی كه تخم مر غ را در ظرفی می شكنيم زرده در يك طرف سفيده قرار گرفته و حالت پهن دارد. پوسته تخم مر غ كهنه بعد از آب پز كردن به راحتی از تخم مر غ جدا می شود. پوسته خارجی در تخم مر غ های فاسد كامال كدر و بی رنگ می شود همچنين تغيير رنگ در سفيده تخم مر غ می تواند نشانه فساد آن توسط با كتری پسودوموناس باشد. تشخيص تازگی تخم مرغ با استفاده از محلول آب نمك ده درصد تخم مر غ را داخل محلول آب و نمك غوطه ور می كنيم تخم مر غ كهنه به علت نفوذ هوا از طريق روزنه های پوسته و افزايش حجم كيسه هوايی سبك تر می شود لذا به همين علت ا گر تخم مر غ كهنه باشد روی آب شناور می گردد ولی ا گر تخم مر غ به ته ظرف رفته و به صورت افقی (خوابيده) قرار گيرد نشانگر تازگی تخم مر غ می باشد و ا گر تخم مر غ به صورت ایستاده (با انتهای پهن تر به سمت باال) در آب و نمک درآيد كهنگی تخم مر غ حدود 3 هفته می باشد و چنانچه تخم مر غ به صورت مايل ته ظرف قرار گيرد يک هفته از عمر تخم مر غ می گذرد. شرايط نگهداری تخم مرغ در واحدهای توليدی 44 در فصول گرم بايد نسبت به جمع آوری تخم مر غ حداقل سه بار در روز اقدام گردد. تخم مر غ در واحد توليد بايد در دمای 8 درجه سانتيگراد و رطوبت 70 درصد نگهداری شود.

43 سبدها و جعبه هایی كه تخم مر غ در آن ها نگهداری می شوند بايد دارای منافذی باشند تا تهويه هوا به خوبی انجام پذيرد. نشانه گذاری تخم مرغ نشانه گذاری بايد با خط خوانا و جوهر پاك نشدنی روی بسته ها درج گردد. روی جعبه يا بسته تخم مر غ بايد مواردی از قبيل نام كاال نام و نشانی واحد توليدی تاريخ توليد تاريخ انقضاء و شرايط نگهداری قيد گردد. همچنين چنانچه بسته بندی فانتزی باشد بايد روی تک تک تخم مر غ ها تاريخ توليد حک شده باشد و روی ليبل مشخصات پروانه سازمان دامپزشكی كشور درج گردد. از جذب بوهای اطراف تخم مر غ ها را در ظروف سر بسته نگهداری نماييد. تخم مر غ برای نگهداری در يخچال نبايد شسته شود زيرا محتويات داخل تخم مر غ استريل است و هنگام پوسته گذاری پوسته ی آن آلوده مي شود. با شستن هم اليه محافظ در آب حل می شود و هم منافظ پوسته باز و نفوذ پذير می شود لذا فقط قبل از مصرف پوسته بيرونی آن را بشویيد. برای از بين بردن آلودگی های تخم مر غ بايد آن را به نحوی پخت شرايط حمل و نقل تخم مرغ تخم مر غ بايد در خودروهای كانتينر دار و سرپوشيده حمل گردد. در فصول گرم سال كه دمای محيط باالتر از 15 درجه سانتی گراد است بايد تخم مر غ در خودروهای سردخانه دار با دمای 8 تا 10 درجه سانتيگراد و رطوبت 70 درصد حمل گردد. حمل و نقل تخم مر غ نيز مانند ساير فرآورده های خام دامی مستلزم دريافت مجوز حمل از شبكه دامپزشكی می باشد. شرايط عرضه تخم مرغ تخم مر غ در فروشگاه ها مخصوصا در فصول گرم سال بايد در يخچال نگهداری گردد. تخم مر غ بايد دور از نور آفتاب باشد. نگهداری تخم مر غ در دمای باالتر از 15 درجه سانتی گراد مجاز نيست. در مرا كز عرضه جعبه های تخم مر غ بايد بر روی پالت قرارگيرد. شرايط سردخانه مخصوص نگهداری تخم مرغ در ايران چون پوسته تخم مر غ نازک است دمای مناسب صفر درجه سانتی گراد می باشد. رطوبت بايد بين 90 تا 94 درصد باشد. تذكر : رطوبت باالتر باعث كپک زدگی تخم مر غ و رطوبت پائين تر باعث كاهش وزن تخم مر غ می گردد. شرايط ذخيره نمودن تخم مرغ در طوالنی مدت )1 استفاده از يك روغن بی بو )2 استفاده از محلول های شيميایی به عنوان مثال با فرو بردن تخم مر غ در محلول آب آهک و يا وجود يک درصد گاز دی ا كسيد كربن در محيط نگهداری می توان مدت ماندگاری را افزايش داد. كه به كليه قسمت های آن 70 درجه سانتيگراد حرارت برسد و هم زرده و هم سفيده آن كامال سفت شود. نكته بسيار مهم بايد توجه داشته كه تخم مرغی كه در داخل يخچال نگهداری می شود بعد از خروج از يخچال نبايد دوباره جهت نگهداری به يخچال باز گردد چون اختالف دما باعث جمع شدن بخار آب روی پوسته تخم مر غ گشته و آب روی پوسته با حذف اليه نگهدارنده وارد فضای استريل تخم مر غ شده و آلودگی ميكروبی تخم مر غ را سبب مي شود. لذا بايد تخم مر غ را به ميزان مصرف از يخچال خارج و بعد از شستن مصرف نمایيم. شرايط نگهداری تخم مرغ در منزل تخم مر غ بايستی در يخچال و در درجه حرارت پایين تر از 10 درجه سانتيگراد ( )4-8 نگهداری شود. برای تازه ماندن و جلوگيری 45

44 بخش دوم مرور و بررسی میکروبیولوژی تخم مرغ مقدمه میکروبیولوژی مواد غذایی یک علم کاربردی است که شامل مطالعه ی حضور و اهمیت با کتری ها قار چ ها تک یاختهها آلگ ها در مواد غذایی است و وظیفه اصلی میکروبیولوژیست مواد غذایی کمک به تضمین سالمت و اطمینان بخش موادغذایی و تاثیر فرآیند بر مشکالت عملی تولید مواد غذایی است که دارای کیفیت نگهداری مناسبی بوده و از نظر مصرف سالم باشد. بحث ما در زمینه میکروبیولوژی تخم مر غ است. منشأ میکروارگانیسم های موجود در مواد غذایی )تخم مر غ( فلور طبیعی میکروبی مواد خام و ارگانیسم هایی است که در طی دوره های تشکیل و نگهداری وارد تخم مر غ می شود. توازن در تنوع انواع مختلف ارگانیسم ها بستگی به خصوصیات ماده غذایی شرایط محیط نگهداری خصوصیات خود ارگانیسم ها و اثر نوع فرآیند دارد. در بیشتر حاالت این فلور میکروبی هیچگونه تاثیر آشکاری بر مواد غذایی ندارد و اینها بدون هیچگونه ایراد و نتیجه مطلوبی مصرف میشوند. به طور معمول میکرو ارگانیسم ها حضور خود را به یکی از روش های زیر آشکار می کنند: 1( می توانند موجب فساد مواد غذایی شوند. 2( می توانند موجب ایجاد بیماری های ناشی از مصرف مواد غذایی آلوده شوند. 3( می توانند ویژ گی های مواد غذایی را به نحو مطلوبی تغییر دهند )تغییر مواد غذایی(. قوانینی که بر بهداشت مواد غذایی نظارت می نماید را می توان در کتب قدیمی نظیر تورات دستورات کنفوسیوس هندوئیزم و اسالم یافت نمود. همین دست نوشته ها در بهترین حالت تنها ایده ی مبهمی از عوامل حقیقی و بیماریهای ناشی از مواد غذایی بدست می دهند و احتماال توصیه های آنها تایید بر وقوع این بیماری ها دارد. حتی امروز علیرغم افزایش پیشرفت علوم در کلیه ی زمینهها بیماریهای ناشی از مواد غذایی احتماال شایع ترین مسایل مربوطه به سالمت انسان می باشد و احتماال یک از عوامل بازدهی اقتصادی محسوب می شود. WHO( 1992(.

45 است که در این روش تخم مر غ مایع از روی سطح یک غلطک داغ (همراه یا بدون خأل) عبور می کند. خشک کردن با استفاده از هوا در ظروف روباز(در کشور چین) و یا به روش تونلی صورت می گیرد که در این روش تخم مر غ مایع روی یک تسمه قرار گرفته و از داخل تونل داغ ( 60 تا )71/1 عبور می کند. برای سفیده ی تخم مر غ از خشک کردن پاششی یا خشک کردن در ظروف روباز به همراه خشک کردن تونلی استفاده می شود. در گذشته تخم مر غ ها تا رطوبت %5 خشک می شدند اما با کاهش رطوبت به %1 کیفیت نگهداری سفیده یا تخم مر غ کامل خشک بهبود می یابد. تجهیزات رایج برای خشک کردن تخم مر غ مشابه تجهیزات خشک کن های پاششی مورد استفاده در صنایع لبنی برای خشک کردن شیر است که مشکالت مشابهی را به همراه دارد. در هر دو مورد کیفیت با کتریولوژیکی هوای مورد استفاده در خشک کن بسیار مهم است و استفاده از فیلترهای مکمل و پیش گرم کردن )7-2-2 نگهداری با استفاده از خشک کردن «اصول آماده سازی محتویات کامل تخم مر غ سفیده و زرده تخم مر غ برای خشک کردن مشابه اصولی است که در مورد آماده سازی این مواد برای انجماد توضیح داده شد. قبل از خشک کردن سفیده ی تخم مر غ آن را تحت یک سری تیمارهای اضافی قرار می دهند تا خواص هم زدن» خود را حفظ کند. گلوکز یکی از ترکیبات شرکت کننده در وا کنش قهوه ای شدن میالرد است از این رو قبل از عمل خشک کردن باید آن را حذف کرد. از جمله روش های مختلفی که برای حذف گلوکز پیشنهاد شده است می توان تخمیر به وسیله ی استرپتوکوکوس های گروه D انتروبا کترآئروجنس یا سا کارومایسس سرویزیه و یا استفاده از آنزیم گلوکز ا کسیداز را نام برد. در فرآیند آنزیمی گلوکز به اسید گلوکونیک و پرا کسید هیدروژن تبدیل می شود که پر ا کسید هیدروژن به عنوان دهنده ی ا کسیژن عمل می کند. در فرآیند قندزدایی سرد با استفاده از گلوکز ا کسیداز در 10 محصول تولیدی با کتریهای کمتری دارد. در آمریکا بیشتر تخم مر غ ها به روش پاششی خشک می شوند که در این روش تخم مر غ مایع به داخل جریان هوای گرم و خشک پاشیده می شود. روش دیگر خشک کردن تخم مر غ روش غلطکی هوا در این موارد اثرات زیادی دارد. عالوه بر این حرارت خشک کن تعداد با کتریها در محصول نهایی را به طور کامل کاهش نمی دهد و حتی همانند یک روش پاستوریزاسیون اثر ندارد. بنابراین برای اطمینان باید یک پاستوریزاسیون اولیه روی محصول اصلی صورت بگیرد. فرآورده های زرده و تخم مر غ کامل قبل از خشک کردن پاستوریزه می شوند ولی سفیده ی تخم مر غ معموال بعداز فرآیند خشک کردن حرارت ثانویه داده می شود. سفیده های تخم مرغی که به صورت فله بسته بندی شده اند بسته به درصد رطوبت محصول نهایی به مدت هفت تا ده روز در معرض دمای 52 تا 54 قرار می گیرند. تخم مر غ های خشک حاوی چند صد تا بیش از صد میلیون میکرو ارگانیسم در هر گرم هستند که به کیفیت تخم مر غ ها و روشهای اعمال شده بر روی آنها بستگی دارد. علت زیاد بودن تعداد میکروارگانیسم ها همان است که در مورد تخم مر غ منجمد ذکر شد. فرآیند خشک کردن تعداد میکروارگانیسم های موجود در تخم مر غ مایع را ده تا صد برابر کاهش می دهد ولی باز هم تعداد زیادی از آنها زنده می مانند. میکروارگانیسم های موجود در تخم مر غ های خشک شامل میکروکوکوس ها استرپتوکوکوسها (انتروکوکوس ها) کلی فرمها گونه های سالمونال با کتریهای 47

46 اسپورزا و کپکها هستند. وجود کوکسی ها و با کتریهای میله ای گرم مثبت احتماال به دلیل آلودگی ناشی از پوسته در هنگام شکستن تخم مر غ کارگران یا تجهیزات است و تخم مر غ های فاسد در این مورد اهمیت کمتری دارند. مرغهای مریض منشا سالمونال هستند البته معموال سالمونال در تخم مر غ وجود دارد و ا کثر خریداران به محصولی «عاری از سالمونال» اهمیت می دهند. ا گر قبل از خشک کردن سفیده ی تخم مر غ را تحت فرآیند تخمیر قرار دهیم تعداد میکروارگانیسم های موجود در محصول خشک زیاد خواهند بود. میکروارگانیسم ها در فرآورده هایی که به اندازه ی کافی خشک شده باشند به علت رطوبت بسیار پایین قادر به رشد نیستند. اما در هنگام نگهداری تعداد میکروارگانیسم ها در تخم مر غ خشک کاهش می یابد. این کاهش در ابتدا سریع است و بعد به تدریج کندتر می شود. با ادامه ی عمل نگهداری ارگانیسم های مقاوم به خشکی مثل میکروکوکوس ها اسپوربا کتری ها و کپکها درصد زیادی از ارگانیسم های زنده را تشکیل می دهند. هر اندازه کاهش رطوبت به زیر %5 بیشتر باشد مرگ با کتریها سریعتر خواهد بود. )8-2-2 استفاده از مواد نگهدارنده 48 مواد نگهدارنده روی پوسته ی تخم مر غ روی پوشش یا ظروف نگهداری تخم مر غ به کار می روند. مواد مختلفی روی پوسته ی تخم مر غ به عنوان مواد بسته بندی به کار می روند تا به نگهداری آن کمک کنند. بعضی از این مواد مانند موم وروغن سطح پوسته را خشک نگه داشته و نفوذ ا کسیژن به داخل تخم مر غ و خارج شدن دی ا کسید کربن و رطوبت از آن را کاهش می دهند. بعضی از مواد از رشد میکروارگانیسم ها جلوگیری می کنند و تعدادی نیز میکروب کش هستند. نمک آهک شن خا ک اره و خا کستر موادی هستند که در منازل برای نگهداری تخم مر غ به کار می روند. یک روش خانگی مناسب برای نگهداری تخم مر غ غوطه ور کردن آنها در محلول سیلیکات سدیم است که از مدتها پیش استفاده می شده است. اثر بازدارندگی این محلول به خاطراثر قلیایی بودن آن است. بوراتها پرمنگناتها بنزواتها سالیسیالت ها فورمونها و گروهی از ترکیبات دیگر از سایر مواد شیمیایی بازدارنده هستند. در شستشوی تخم مر غ از محلول های گرم یا داغ میکروب کش ها مثل هیپوکلریتها سود اسیدها فرمالین ترکیبات آمونیوم چهار ظرفیتی و ترکیبات پا ک کننده ضدعفونی کننده نیز استفاده می شود. پوشاندن پوسته با یک محلول دی متیلول اوره در جلوگیری از رشد قارچی مؤثر است. برای کاهش فساد قارچی تخم مر غ در هنگام نگهداری ورقه ها یا پرکن جعبه های نگهـداری تخم مــر غ را با یک مــاده شیمـیایی قارچ کش یا غیرفعال کننده قارچ ضدعفونی می کنند. پنتا کلورفنات سدیم و ترکیبات مشابه در این مورد به کار می روند. بر اساس گزارش های موجود ضدعفونی کردن تخم مرغها با گاز ا کسید اتیلن قبل از نگهداری آنها را در برابر فساد با کتریایی محافظت می کند. دی ا کسید کربن و ازن تنها گازهایی هستند که برای بهبود کیفیت ماندگاری به اتمسفر انبار تخم مر غ ها اضافه می شوند. البته نیتروژن نیز به صورت آزمایشگاهی استفاده شده است. پیشنهادهای ارائه شده در این مورد با توجه به غلظت اپتیمم دی ا کسید کربن در هوا متفاوت اند. در غلظت پایین مثال حدود 2/5 درصد تغییرات فیزیکی و شیمیایی داخل تخم مر غ کند می شوند و با خروج دی ا کسید کربن از تخم مر غ PH افزایش می یابد ولی روی رشد میکروبی به ویژه کپک ها اثر کمی دارد. در غلظت های زیاد حدود 60 درصد به طور قابل توجهی فساد میکروبی به تأخیر می افتد به ویژه ا گر درجه حرارت نزدیک نقطه انجماد باشد (حتی ا گر رطوبت نسبی نزدیک اشباع باشد) ولی سفیده ی تخم مر غ نازک تر شده و طعم نامطلوبی ایجاد می شود. بنابراین غلظتهای پیشنهادی از 0/5 تا 0/6 درصد در -1 و از

47 2/5 تا 5 درصد در 0 و حدا کثر تا 15 درصد متفاوت است. در مورد تأثیر ازن اختالف نظرهایی وجود دارد. گفته شده است که ppm 0/6 ازن (برای تخم مر غ تمیز) تا ( 1/5 ppm برای تخم مرغهای کثیف) در -0/55 و رطوبت نسبی 90 درصد تخم مرغها را به مدت هشت ماه تازه نگه خواهد داشت و غلظت 3/5 ppm به آنها آسیب نمی رساند. ولی بعضی پژوهشگران معتقدند که 0/5 تا 1/5 ppm اثر کمی روی میکروارگانیسم ها دارد. بر اس ــاس گ ــزارش ه ــای مــوج ــود غل ـظــت ه ــای ک ــم ازن طع ــم تخم مر غ های نگهداری شده را به علت اثر بــوزداریی گاز بهــبود می بخشد. )9-2-2 استفاده از تشعشع آزمایشات نشان داده اند که تشعشعات یونیزه پاتوژنهای (مثل سالمونال) موجود در تخم مر غ های خشک منجمد و یا مایع را غیرفعال می کنند. البته در دوزهای نسبتا پایین نیز اشعه موثر بوده است. )3-2 فساد برخی از عیوب تخم مر غ از ظاهر کلی آن تشخیص داده می شوند. برخی دیگر با آزمایش شمع به هنگام عبور نور مشخص می شوند و برخی فقط در هنــگام شکـــستن تخــم مــر غ قــابل مشاهده هستند. جابه جایی زرده بیشتر شده و هنگام تکان دادن آن در مقابل نور به پوسته نزدیک می شود. هنگامی که یک تخم مر غ کهنه را داخل یک ظرف مسطح بشکنیم نازکی سفیده مشخص است و ضعیف بودن غشاء زرده موجب می شود که زرده در سفیده پخش شود. برعکس ا گر یک تخم مر غ تازه شکسته شود مشاهده می شود که سفیده ضخیم است و زرده به صورت یک نیمکره ی پایدار قرار گرفته است. در طول نگهداری PH سفیده ی تخم مر غ از 7/6 تا حدود 9/5 افزایش می یابد. رشد جنین در تخم مر غ بارور و نیز آن را غیرقابل مصرف می کند. )4-3-2 تغییرات ناشی از میکروارگانیسم ها میکروارگانیسم ها برای فاسد کردن تخم مر غ باید مراحل زیر را طی کنند : )1 آلوده کردن پوسته. )2 نفوذ به داخل غشاهای پوسته از طریق روزنه های روی آن (معموال برای انجام این عمل پوسته باید مرطوب باشد). )3 رشد در داخل غشاهای پوسته تا این که به سفیده برسند (یا در صورت چسبیده بودن زرده به غشاء وارد زرده شوند). )4 رشد در داخل سفیده تخم مر غ (با وجود شرایط نامناسبی که قبال ذکر شد) تا رسیدن به زرده که در آنجا سریع رشد کرده و فساد تخم مر غ را کامل می کنند. با کتری هایی که قادر به رشد )1-3-2 عیوب تخم مرغ تازه ترک خوردگی نشت کردن محتویات داخل پوسته از بین رفتن بلوم و جالی پوسته لکه های کثیف و لکه های خون روی پوسته لکه های خون در داخل تخم مر غ و یا مشاهده ی لکه های مات در زرده هنگام آزمایش شمع از عیوب تخم مر غ تازه هستند. در بین موارد ذکر شده هرگونه شکستگی پوسته ی تخم مر غ یا کثیفی سطح آن در هنگام نگهداری فساد را افزایش خواهد داد. )2-3-2 تغییرات در هنگام نگهداری عوامل میکروبی و غیر میکروبی به هنگام نگهداری تغییراتی را در تخم مر غ به وجود می آورند. )3-3-2 تغییرات ناشی از عمل غیر میکروبی تخم مر غ هایی که تحت هیچ فرآیندی قرار نگرفته اند در هنگام نگهداری رطوبت خود را از دست داده و در نتیجه وزن آنها کاهش می یابد. میزان چروکیده شدن تخم مر غ با قرار دادن آن در مقابل یک منبع نوری و بررسی اندازه ی کیسه یا سلول هوای موجود در انتهای پهن آن مشخص می شود. هرچه سلول هوا بزرگتر باشد چروکیدگی بیشتر است. تغییر حالت فیزیکی محتویات تخم مر غ که در مقابل نور یا با شکستن تخم مر غ مشخص می شود از اهمیت بیشتری برخوردار است. با کهنه شدن تخم مر غ سفیده نازکتر و آبکی تر شده و غشای زرده ضعیف تر می شود. هرچه تخم مر غ ضعیف تر شود 49

48 با کتری ها بیشتر از کپکها تخم مر غ را فاسد میکنند. فسادهای با کتریایی تخم مر غ انواع مختلفی دارند. آلفورد و همکارانش )1950( پنج گروه از فسادهای رایج را در تخم مر غهای صادراتی استرالیا را گزارش کرده اند. یکی از این نوع فسادها فساد سبز است که عامل آن عمدتا سودوموناس فلورسنس است. این با کتری در 0 قادر به رشد است. در سفیده نیستند تنها در صورتی به زرده رسیده و در آن جا تکثیر میکنند که زرده در تماس با غشای سلولی داخلی باشد. زمان الزم برای نفوذ با کتری ها به داخل غشاهای پوسته به نوع میکرو ارگانیسم و دما بستگی دارد اما در درجه حرارت های یخچال چندین هفته طول می کشد. ترکیب شرایط محیطی اختصاصی بودن محیط سفیده ی تخم مر غ و دمای پایین نگهداری )حدود 0( تعداد و نوع با کتری ها و کپک های عامل فساد را محدود می کنند. به طور کلی با کتری ها بیشتر از کپکها تخم مر غ را فاسد میکنند. فسادهای با کتریایی تخم مر غ انواع مختلفی دارند. آلفورد و همکارانش )1950( پنج گروه از فسادهای رایج را در تخم مر غهای صادراتی استرالیا را گزارش کرده اند. یکی از این نوع فسادها فساد سبز است که عامل آن عمدتا سودوموناس فلورسنس است. این با کتری در 0 قادر به رشد است. رنگ سفیدهی تخممر غ در مراحل اولیه گسترش این فساد سبز روشن است. این مرحله در آزمایش شمع به سختی قابل تشخیص است ولی وقتی تخم مر غ شکسته می شود به راحتی می توان آن را تشخیص داد. در مرحلهی بعد زرده تجزیه شده و با سفیده مخلوط می شود به گونه ای که رنگ سبز را میپوشاند. چنین تخم مرغی فاقد پوست و یا این که بوی میوه ای یا شیرینی دارد. محتویات تخم مرغی که به شدت دچار این فساد شده است در نور ماورا بنفش خاصیت فلورسانس دارد. دومین گروه مهم فسادهای بی رنگ هستند که به وسیله سودوموناس اسینتوبا کتر آلکالیجنس و بعضی از کلی فرمها یا با کتریهای دیگر ایجاد می شود. این نوع فساد معموال در زرده به وجود می آید )به جز در مراحل اولیه( که زرده تجزیه شده و یا حداقل قشر سفیدی روی آن را می پوشاند لذا در آزمایش شمع به راحتی قابل تشخیص است. بوی این فساد ممکن است به زحمت تشخیص داده شود و یا این که بوی میوه ای و یا بسیار زننده داشته باشد. سومین گروه مهم فسادهای سیاه هستند. در

49 این نوع فساد زرده سیاه میشود و سپس به سفیده نفوذ کرده و تمام محتویات تخم مر غ را به رنگ قهوه ای درمی آورد لذا در مقابل نور کامال مات خواهد بود. چنین تخم مر غ هایی متعفن هستند که با بوی سولفید هیدروژن مشخص می شود و فشار گاز نیز در داخل تخم مر غ افزایش می یابد. عمدتا گونه های پروتئوس این نوع فساد را به وجود می آورند. البته بعضی از گونههای سودوموناس و آئروموناس نیز عامل این نوع فسادها هستند. پروتئوس مالنوواجینس رنگ سیاه خاصی در زرده و رنگ تیره ای در سفیده به وجود می آورد. توسعه ی فساد سیاه و فساد قرمز معموال نشان می دهد که تخم مر غ برای مدتی در دمایی باالتر از دماهای معمول نگهداری شده است. فساد صورتی کمتر اتفاق می افتد و وقوع فساد قرمز از آن کمتر است. نژادهای سودوموناس عامل فساد صورتی هستند و گاهی اوقات این نوع فساد نتیجه ی پیشرفت فساد سبز است. این نوع فساد به فساد بی رنگ شباهت دارد با این تفاوت که یک رسوب صورتی رنگ در زرده و یک رنگ صورتی نیز در سفیده به وجود می آید. فساد قرمز توسط گونه های سراتیا به وجود می آید که با بوی مالیم و غیر زننده همراه است. فلوریان و تروسل )1957( فسادهایی را گزارش کرده اند که ده گونه ی مختلف ازجنسهای سودوموناس آلکالیجنس پروتئوس فالوبا کتریوم و پارا کلوبا کتریوم آنها را به وجود می آورند. این فسادها به صورت فلورسانس سبز و زرد شیری سیاه قرمز آجری بی رنگ و مخلوط مشخص شده اند. این پژوهشگران مهاجمان ثانویه را جنسهای انتروبا کتر آلکالیجنس اشریشیا فالوبا کتریوم و پارا کوبا کتریوم دانسته اند. این با کتریها در داخل تخم مر غ رشد می کنند اما قادر به نفوذ در آن نیستند. قار چ ها در طول مراحل مختلف رشد خود تخم مر غ را فاسد می کنند و نام این فسادها نیز از مراحل مختلف رشد قار چ گرفته شده است. فساد در مراحل بسیار اولیه رشد قارچ کپک زدگی لکه سنجاقی نام دارد زیرا کلنی های کوچک و مترا کم کپکها روی پوسته و معموال داخل آن مشاهده می شوند. رنگ این لکه های سنجاقی بسته به نوع قار چ تفاوت می کند. گونه های پنی سیلیوم در داخل پوسته لکه های سبز آبی یا زرد به وجود می آورند. گونه های کالدوسپوریوم لکه های سیاه یا سبز تیره و گونه های اسپوروتریکوم لکه های صورتی به وجود می آورند. در انبارهای با رطوبت باال کپکهای مختلفی سبب فساد قارچی سطحی میشوند. این نوع فساد در مراحل اولیه به صورت کرک یا ویسکرز پوسته را می پوشاند و سپس رشد انبوه می شود. وقتی تخم مر غ در درجه حرارتهای نزدیک دمای انجماد نگهداری می شود )که معموال نیز چنین است( درجه حرارت به اندازه ای است که میسیلیوم بعضی از کپکها به آهستگی رشد میکند اما برای اسپورزایی آنها پایین است در حالی که بعضی از کپکها در این دما اسپورهای غیر جنسی تولید می کنند. جنسهای پنی سیلیوم کالدوسپوریوم اسپوروتریکوم موکور تامیندیوم بوتیریتیس آلترناریا وسایر کپکها عامل فساد تخم مر غ هستند. مرحله نهایی فساد توسط کپکها فساد قارچی است که بعد از رشد میلسیوم کپک داخل منافذ و ترکهای تخم مر غ به وجود میآید. در این فساد سفیده ژله ای شده و رنگهای مختلفی به وجود می آیند به عنوان مثال اسپوروتریکوم عامل فساد قارچی قرمز و کالدوسپوریوم عامل فساد قارچی سیاه هستند. هیف کپک ممکن است غشای زرده را به اندازه ای ضعیف کند که موجب متالشی شدن آن شود. بعد از این مرحله مواد مغذی از زرده آزاد شده و رشد کپک به شدت تحریک می شود. گاهی اوقات در تخم مرغهایی که عالیم دیگری از فساد در سطح خارجی آنها مشاهده می شود و طعم های نامطلوب توسعه مییابد. این حالت ممکن است به وسیله ی با کتری هایی مانند آ کروموبا کتر پرولنس سودوموناس گراولنس و سودوموناس موسیدولنس به وجود آید. رشد استرپتومایسس ها در کاه بستر مر غ یا در جاهای نزدیک تخم مر غ موجب تولید طعم خا ک و یا کهنگی می شود که تخم مر غ این طعم را جذب می کند.کپکهایی که روی پوسته رشد می کنند نیز مزه و بوی کهنگی تولید می کند. انتروبا کترکلوآسه بوی یونجه و بعضی گونه های اشریشیا کلی طعم ماهی ایجاد می کنند. طعم»آب -کلم«)که در ارتباط با فساد سیه نوع دوم هاینس ذکر شده( قبل از مشخص شدن فساد تولید میشود. طعم های نامطلوبی مثل»مزه ی سردخانه«ممکن است از مواد بسته بندی جذب شوند.

50 تخـم مـرغ از تولیـد تا بستـه بنـدی کیفیت پوسته تخم مرغ به صورت اندازه تخم مرغ وزن تخم مرغ چه خاصيتها و چه استفاده هايى دارد تخم مرغ در آشپزى زياد مصرف مى شود با تخم مرغ غذاهاى عالى و ممتاز مثل املت كوكو خاگينه و دلمه تخم مرغ و دسرهاى مختلف و كرم و انواع نان هاى شيرينى درست مى كنند به عالوه با زرده تخم مرغ سوس مايونز و «سابايون» درست مى كنند. خالصه زرده تخم مرغ سوس و پتاژ را سفت مى كند حال آنكه سفيده تخم مرغ ژله و بويون هاى گوشت را صاف و روشن مى كند. سفيده تخم مرغ را اگر زياد بزنند كه به صورت برف در آيد باعث ورآمدن بيسكويت و نان هاى شيرينى مى شود. تخم مرغ اگر تازه باشد از غذاهاى سالم و سرشار از مواد غذايى است كه با مصرف آن تمام موادى را كه بدن الزم دارد به آن مى رساند. مثل : آب پروتئين امالح معدنى ماده گرانب هاى لسيتين و ويتامين هاى آ ب د. چون تخم مرغ داراى مواد پروتئين كامل مى باشد مى تواند جانشين گوشت و ماهى شود و چنان كه مى دانيد پروتئين گوشت و ماهى از موادى است كه براى رشد و مرمت بدن الزم است. به همين علت است كه بچه كوچك به شرط اين كه در مقابل اين غذا حساسيت نداشته باشد مى تواند هر هفته چند تخم مرغ بخورد. 52 يكى از پزشكان متخصص در بيماری هاى كودكان كه آمريكايى است و نامش دكتر اسپا ک مى باشد براى بچه هاى كوچک توصيه مى كند كه هر روز تخم مر غ مصرف نمايند. سرعت هضم تخم مر غ بستگى به تازه بودن تخم مر غ و طريقه و روش و درجه پختن آن دارد. تخم مر غ ا گر به صورت نيمرو املت يا خا گينه تهيه شود هضم آن به سختى و اشكال صورت مى گيرد زيرا تخم مر غ در روغن داغ و در حرارت باال پخته مى شود. بنابراين كسانى كه داراى كبد حساسى هستند نبايد آن را بخورند. وقتى تخم مر غ مى خواهيد بخريد سعى كنيد كه تخم مر غ تازه روز را بخريد حتی ا گر نیاز باشد از شهر خارج شويد و براى خريد تخم مر غ به مزار ع مرغدارى برويد به زحمت آن مى ارزد زيرا عالوه بر آن كه تخم مر غ تازه زود هضم مى شود و مواد ضرورى را به بدن مى رساند وقتى با تخم مر غ تازه غذا و يا شيرينى درست كنيد طعم خوشى به مذاق مى دهد. ا گر تخم مر غ را باز كرديد سفيده يا زرده آن زيادى ماند آن را از جريان هوا محفوظ كنيد و در جاى خنكى حفظ كنيد و هر چه زودتر آن را مصرف نماييد زيرا تخم مر غ وقتى از پوست در آمد چه سفيده چه زرده آن را ا گر نپخته يا كم پخته باشد خيلى زود سمى مى شود. شما مى توانيد تازه بودن تخم مر غ را به طريق زير كنترل كنيد : در ظرف آبى كه ده درصد آن نمک است ( يعنى ا گر ظرف شما نهصد گرم آب دارد صدگرم آن بايد نمك باشد) تخم مر غ ها را در حالی كه خام است در آب بيندازيد و به طرز قرار گرفتن آن در آب نمک توجه كنيد. تخم مر غ هایی كه مال روز است در ته ظرف مى ماند تخم مر غ هايى كه شش روز است يک طرف آن باال مى آيد ولى باز هم در ته ظرف مى ماند ولى شما بايد آن ها را مثل تخم مر غ تازه بدانيد. ا گر تخم مر غ ها يک ماهه باشد در وسط ظرف آب مى آيد و شناور مى ماند و سر آن به پایين متوجه مى شود. تخم مر غ هايى که يک ماه و نيم از عمر آن گذشته است در سطح آب مى آيند و سر آن ها به پايين متوجه مى شود. تخم مر غ هايى كه بيش از شش هفته از عمر آن گذشته است نصف تخم مر غ از آب بيرون مى آيد و به طور افقى در آب شناور است. به طور كلى بدانيد كه هر قدر تخم مر غ تازه باشد كمتر هوا گرفته و در نتيجه وقتى در آب نمک آن را شناور كنيد چون هوا ندارد به ته ظرف مى رود و نمى تواند در آب شناور باشد و بر عكس ا گر كهنه بود از ته ظرف باال آمده و شناور مى ماند. تخم مر غ براى كبد بد است. نبايد بيش از سه تخم مر غ در هفته خورد.

51 تاريخچه تخم مرغ تخم مر غ هسته حيات و زندگى است و كاملترين غذايى است كه خداوند آفريده است. از نظر غذاشناسان تخم مر غ يكى از مواد غذايى است كه سرشار از مواد حياتى است و در حجم كمى كه دارد همه مواد الزم براى بدن ما را در بر گرفته است زيرا از همين تخم مر غ است كه يك پرنده كوچک با تمام اعضاى كامل بدن به وجود مى آيد. تخم مر غ به استثناى ويتامين ث داراى تمام ويتامين ها و امالح معدنى و همچنين فسفر و آهن مى باشد ولى از نظر كلسيم زياد غنى نيست. زرده تخم مر غ داراى حدا كثر عناصر مغذى است ولى سفيده تخم مر غ فقط داراى پروتئين خالص است. چربى تخم مر غ كه داراى ازت و فسفر است در تمام زرده آن پخش شده است و داراى ارزش زيادى مخصوصا از نظر لسيتين مى باشد و چنان كه مى دانيد و دكتر گيلوردهاوزر غذاشناس نامى براى شما شرح داده است لسيتين مقوى سيستم اعصاب است. تخم مر غ غذاى كاملى است و از نظر ارزش غذايى ا گر با گوشت مقايسه كنيم داراى صد در صد مواد غذايى است در حالى كه گوشت داراى هشتاد و چهار درصد مواد غذايى است. دو عدد تخم مر غ را ا گر بشکنيم و وزن آن 115 گرم باشد معادل صد گرم گوشت يا ماهى و يا چهارصد گرم شير است. تخم مر غ غذاى رشد بچه ها است و داراى چهار ماده اصلى براى رشد بدن است كه آن چهار مـاده عبارت از )1 : لسيــتين )2 فس ـفــر )3 آهن )4 ويتامين ها است. شما كه مادر هستيد به بچه هاى خود تخم مر غ بدهيد و بگوييد تخم مرغهايت را بخور كه بزرگ شوى. تخم مر غ از نظر مواد قندى فقير است و با اين كه غذاى كاملى است چاق نمى كند و داراى مقدار كمى كالرى است يعنى يک تخم مر غ متوسط داراى 80 كالرى است. تخم مر غ به خوبى و سهولت هضم مى شود و چربى آن به سرعت جذب مى گردد. يک كودك شيرخوار چند ماهه چربی هاى مختلف را به سختى هضم مى كند ولى چربى تخم مر غ را به زودى هضم مى كند. تخم مر غ بايد تازه باشد و خوب پخته باشد ا گر كهنه باشد و خوب نپخته باشد هضم آن به كندى صورت مى گيرد و در بعضى اشخاص توليد عوارضى مى كند. بعضى از اشخاص در مقابل تخم مر غ حساسيت دارند و عوارض آن فورا به صورت كهير ا گزما خارش پوست شروع مى شود. اين ها بايد از مصرف تخم مر غ با همه فوايدى كه دارد خوددارى كنند. كسانى كه كبدى حساس دارند مى توانند تخم مر غ را هضم كنند زيرا تخم مر غ وقتى خورده شود ترشح كيسه صفرا را تقويت مى كند و همين ترشحات باعث هضم تخم مر غ مى شود. كسانى كه از نظر كيسه صفرا كسالت دارند نبايد زرده تخم مر غ را بخورند. آنها بايد سفيده تخم مر غ زده را به شكل خا گينه و كوكو يا نان شيرينى بخورند. تخم مر غ براى بچه ها و زنان آبستن يا شيرده و كسانى كه كار فكرى مى كنند و ورزشكاران مفيد است. اشخاصى كه كم خون و ضعيف هستند بايد براى تقويت خود تخم مر غ بخورند. مقدار مصرف تخم مر غ حدا كثر شش تخم مر غ است ولى كارگرانى كه كارهاى سخت بدنى مى كنند مى توانند در روز دوازده تخم مر غ بخورند. تخم مر غ را پانزده روز در تابستان و سه هفته در زمستان به طور متوسط در يخچال مى شود حفظ كرد. تخم مر غ را ا گر با آب بشوييد طبقه محافظ آن از بين مى رود و زودتر خراب مى شود. بنابراين تا قبل از مصرف آن را نشوييد و دستكارى نكنيد. ساده ترين طريقه حفظ تخم مر غ اين است كه آن را در يک كاغذ بپيچند و در جايى كه از جريان هوا محفوظ است نگه داريد يا آنرا در جاى مخصوص تخم مر غ در يخچال حفظ كنید. 53

52 نقش بسته بندی تخم مرغ در حفاظت حمل و نقل بازاریابی برندینگ و... نقش اصلی بسته بندی تخم مر غ را می توان حفاظت از تخم مر غ در طی مراحل حمل و نقل بازاریابی انبار توزیع و مصرف دانست. همچنین بسته بندی مناسب تخم مر غ با کاهش میزان رد و بدل شدن هوا بین پوسته تخم مر غ و محیط بیرون می تواند به ثبات بیشتر ترکیبات داخلی تخم مر غ و افزایش ارزش تغذیه ای تخم مر غ منجر شود. بنابراین بسته ندی مناسب می تواند به حفاظت بیشتر از سرمایه فرد تولید کننده منجر شود به عالوه نحوه طراحی کارخانه بسته بندی تخم مر غ از نظر به حداقل رساندن میزان آلودگی محصول نهایی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. تخم مر غ به طور طبیعی توسط غشای آهکی که آن را احاطه کرده است حفاظت می شود. علی رغم مقاومت و حفاظت نسبی توسط غشای آهکی تخم مر غ درطی حمل و نقل بخش زیادی از تخم مر غ ها دچار شکستگی یا ترک خوردگی می شوند. بنابراین بازاریابی اقتصادی تخم مر غ حکم به حفاظت هر چه بیشتر این محصول در برابر شکستگی و ترک خوردگی دارد. بسته بندی تخم مر غ فرآیند مهمی در ارتباط با تحویل تخم مر غ سالم و عاری از آلودگی به مصرف کنندگان دارد. خصوصیات مواد مورد استفاده برای بسته بندی تخم مرغ 54 هر تخم مرغی باید بتواند تنفس کند به این معنی که روزنه های میکروسکوپی بر روی پوسته آهکی تخم مر غ وجود دارند که هوا از طریق آن ها می تواند به تخم مر غ وارد و یا خارج شود. بنابراین باید موادی در بسته بندی تخم مر غ استفاده شوند که مانع ورود هوا نشوند. مواد محافظ تخم مر غ باید تمیز و عاری از بو باشند تا سالمت محصول داخل خود را تضمین کنند. امروزه نگاه کلی در صنعت تولید تخم مر غ به سمت کاهش آلودگی سالمونالیی تخم مر غ های تولیدی و نیز امکان انتقال آنها از طریق بسته بندی های مناسب می باشد. آلودگی های موجود در مجتمع های بسته بندی و مواد اولیه بسته بندی تخم مر غ منبع اصلی آلودگی تخم مر غ ها و انتقال آن ها به مصرف کنندگان اعالم شده است. قابل بازیافت بودن مواد مورد استفاده در بسته بندی تخم مر غ نیز باید درنظر گرفته شوند. همچنین این مواد باید قدرت و استحکام کافی را در طی فرآیند انبار و حمل و نقل تخم مر غ داشته باشند. مقاومت دربرابر رطوبت و دماهای باال نیز از دیگر خصوصیاتی است که باید در انتخاب مواد مورد استفاده برای ساخت شانه ها و کارتن های حمل تخم مر غ درنظر گرفته شوند. مصرف کنندگان عالقه دارند مواد غذایی را که می خرند از بیرون بسته بندی مشاهده کرده و کیفیت آن ها را به طور بصری مورد ارزیابی قرار دهند. زیبایی بسته بندی و همچنین طراحی زیبا نیز به خرید توسط مشتریان کمک شایانی خواهد کرد. بنابراین این خصوصیات نیز در بسته بندی تخم مر غ باید مد نظر قرار گیرد. بسته بندی و ساخت شانه های تخم مرغ از قدیم االیام روش ها و مواد مختلفی برای بسته بندی و حمل و نقل بهینه تخم مر غ مورد استفاده قرار می گرفت. به طور سنتی استفاده از سبد های حصیری قرار دادن تخم مر غ در جعبه چوبی پر از کاه یا ماسه از روش های مرسوم می باشند. از نظر صنعتی تولید شانه های نگهدارنده تخم مر غ انقالبی را در این زمینه ایجادکرد که به حفظ بهتر تخم مر غ منجر شد. مواد مختلفی برای ساخت شانه های تخم مر غ مورد استفاده قرار می گیرند که اغلب قابل بازیافت هستند مانند کارتن فیبر پلی استر و پالستیک. در تحقیقی در این زمینه سه نوع شانه تخم مر غ فیبری کارتنی

53 و پالستیکی را از نظر قدرت حفاظت تخم مر غ در خالل حمل و نقل مورد آزمون قرار دادند. در نهایت مشخص شد که در روند حمل توام با احتیاط کامل اختالف معنی داری از نظر میزان شکستگی تخم مر غ وجود نداشت اما در عملیات حمل و نقل در شرایط بد مانند جاده های خا کی یا ناهموار میزان شکستگی در شانه های پالستیکی به طور چشمگیری در مقایسه با دو نوع دیگر کاهش داشت. در تحقیق دیگری به بررسی میزان نقش شکل و طرح کارتن های حمل و نقل میزان شکستی و ترک خوردگی ها را در حد میکرون مورد آزمون قرار دادند. آن ها اعالم کردند که حتی شکل و طرح کارتن هایی که شانه ها درون آن ها قرار می گیرند نیز بر میزان شکستگی احتمالی تاثیر گذار است. مزایای شانه فیبری این شانه ها که اغلب از مواد بازیافتی ساخته می شوند تخم مر غ را در دمای مطلوب نگهداری کرده و به روش مهندسی طراحی شده اند. عالوه بر این باز و بسته کردن درپوش آن ها نیز آسان بوده و به آسانی در دست جای گرفته و حمل و نقل آسانی دارند. بسیاری از مردم معتقدند که مواد غذایی که موادی طبیعی هستند باید توسط مواد طبیعی مورد محافظت و حمل و نقل قرار گیرند تا خصوصیات خود را به خوبی حفظ نمایند. بنابراین شانه های فیبری را ترجیح می دهند. همچنین خرید تخم مر غ های بسته بندی شده با شانه های فیبری نشان از عالقه خریدار به حفظ محیط زیست نیز تلقی می شود. امروزه اهمیت عامل تنوع و بازاریابی و طراحی زیبا در تولید محصوالت غیر قابل انکار است. شانه های فیبری به خوبی از پس این عامل نیز بر می آیند چرا که می توان رنگ ها و طرح های بسیاری را به آن ها داد و به این ترتیب بازار پسندی آن ها را افزایش داد. عالوه بر این نشان شرکت ها نیز در بسته بندی های رنگی به راحتی قابل تشخیص می باشد. بررسی روند بازار در اروپا حا کی از آن است که کاربرد شانه های فیبری ارتباط تنگاتنگی با حفظ کیفیت تخم مر غ دارد. شانه های فیبری جدید با مواد بازیافتنی ساخته شده است که در تولید آن ها از مواد خام قابل بازیافت استفاده می شود و در عین حال در روند تولید آن ها گاز دی ا کسید کربن نیز تولید نمی شود و در نهایت محصول تولیدی قابل تجزیه در طبیعت می باشد. این امر منجر به دوستدار محیط زیست اطالق شدن این محصوالت شده است. ویژگی دیگر این شانه ها عدم تولید صدا و احتمال ایجاد جراحت در شخص حمل کننده در هنگام جابه جایی است. تخم مر غ در این بسته بندی ها میتواند تنفس کرده و خواص طبیعی خود را حفظ کند. از آنجایی که شانه های فیبری محیطی خشک برای حمل و بسته بندی تخم مر غ ایجاد می کنند بنابراین امکان ایجاد آلودگی قارچی به حداقل می رسد. همچنین این شانه ها خاصیت ضربه گیری داشته و در دماهای مختلف ( -۱۰ تا +۳۵ درجه سانتی گراد) شکل طبیعی خود را حفظ می کنند. در کشور ما ایران به این موارد در بسته بندی تخم مر غ کمتر اهمیت داده می شود. حتی به جرات می توان گفت پست ترین مواد اولیه و کاغذ مخصوصا دربسته بندی های کارتن و فیبری برای کارتن تخم مرغی درنظر گرفته می شود و در بعضی موارد دیده شده که فقط وزن کارتن بسته بندی و ارزان بودن برای تولید کنندگان تخم مر غ اهمیت دارد و تعداد کمی از تولید کنندگان به موارد ذکر شده اهمیت می دهند. بنابراین پیشنهاد ما به شما صنعت گران بخش تخم مر غ این است که با در نظر گرفتن سالمتی مصرف کنندگان و همچنین توجه به برندینگ و زیبایی محصولتان فقط مال ک ارزانی را مورد نظر قرار ندهید و با مطالعه این مقاله با دید بهتری نسبت به بسته بندی محصولتان اقدام نمایید. دو طرح پیشنهادی برای بسته بندی تخم مرغ بسته بندی های رایج مقوایی تخم مر غ سال ها و سال هاست که به دلیل کاربری مناسب بدون تغییر مورد استفاده قرار گرفته است ولی این بدین معنا نیست که قابلیت تغییر ندارند. طراحان مجارستانی اخیرا طراحان گرافیک مجارستان توانسته اند مدل جدیدی از بسته بندی مقوایی (یک الیه) تخم مر غ را ارائه دهند که درعین داشتن فضاهای خالی زیاد محصول را هم مصون نگاه می دارد. این بسته بندی از مقوای تحت امواج میکرو ساخته شده و در مرحله ی برش تنها تعدادی برش بیضی شکل در یک ورق مقوای ک تکه ایجاد شده است. به راحتی حمل می شود و ضمن این که ی محافظت خوبی از تخم مر غ ها به عمل می آورد خریدار می تواند بدون بازکردن بسته از سالم بودن تخم مر غ های داخلش مطمئن شود. پس از استفاده جعبه ی مقوایی تا می شود و فضای کمتری را به عنوان زباله اشغال می کند. طراحان روسی اخیرا طراحان روسی جعبه کاغذی هوشمندی را ابداع کرده اند که تخم مر غ را بدون آب درون خود می پزد. این بسته بندی شامل یک الیه شیمیایی است که در زمان تحریک به تولید حرارت پرداخته و تنها در دو دقیقه تخم مر غ خام را می پزد. الیه بیرونی این جعبه از نوعی مقوا ساخته شده که به طور سنتی برای ساخت جعبه های تخم مر غ به کار می رود. در زیر این الیه سه الیه دیگر نیز وجود دارد. در یکی از آن ها هیدروکسید کلسیم و مواد شیمیایی دیگر تزریق شده و دیگری یک الیه هوشمند دارای آب و یک کاتالیزور است. بین این دو الیه داخلی یک غشا قرار دارد که با کشیدن یک نوار مقوایی برداشته می شود. در این زمان هیدروکسید کلسیم به آب درون الیه هوشمند وا کنش نشان داده و حرارت کافی را برای پختن تخم مر غ درون آن فراهم می کند. ا گر چه تخم مر غ در این شیوه پس از دو دقیقه پخته می شود اما فرایند گرمایشی درون این بسته بندی تا سه دقیقه به طول می انجامد. کاربران بر اساس تمایل خود برای مصرف تخم مر غ به شکل عسلی یا کامال پخته می توانند با برداشتن سر جعبه از آن استفاده کنند. 55

54 تـأثــیـــر درجـــه حـــرارت جهت تخم مرغ و چرخاندن آن بر روی جنین طیور درجه حرارت و جنین 56 درجه حرارت احتماال مهمترین عامل محیطی است که بر جنین تاثیر می گذارد. در حرارت بهینه بر حسب سایر عوامل از قبیل مدل دستگاه جوجه کشی رطوبت یا قرار داشتن جنین های چند سنی در دستگاه تغییر پیدا می کند. به تدریج که جنین رشد می یابد تا رسیدن به مراحل مختلف درجه حرارت بهینه نیز ظاهرا تفاوت پیدا می کند. وقتی دستگاه جوجه کشی با بهینه حرارتی کار کند میزان رشد جنین به حد کافی و کامل خواهد بود. حرارت پایین تر از حد بهینه نیز منجر به رشد ضعیف تر جوجه بعد از تولد می باشد. درجه حرارت مطلوب در دوره جوجه کشی برای ماشین هایی که هوا در آن ها به چرخش می افتد تقریبا 37 تا 38 درجه سانتی گراد و برای ماشین هایی که هوا در قسمت باالی تخم مر غ ها به حالت سکون است 38 تا 39 درجه سانتی گراد می باشد. درجه حرارت های غیر عادی عموما با افزایش درجه حرارت و با مدت زمان قرار گرفتن در حرارت و به خصوص با جوان تر بودن جنین ها تاثیر درجه حرارت های باال روی هچ زیادتر می گردد. جنین نسبت به حرارت های باالتر از حد نرمال کامال حساس می باشد. زیرا احتمال می رود که حد حرارت بهینه به حد باالی حرارت کشنده نزدیک تر باشد تا به حد پایین

55 حرارت کشنده. درجه حرارت های باال باعث ایجاد ناهنجاری هایی در سیستم عصبی قلب گردش خون کلیه و پرده های جنینی می شوند. جوجه هایی که هچ می شوند نیز ممکن است رنجور سست و پاهای آن ها غیر استوار باشد. درجه حرارت های پایین در جوجه کشی منجر به ناهماهنگی رشد می گردد زیرا هر بافت یا اندامی نسبت به درجه حرارت وا کنش متفاوتی از خود نشان می دهد. درجه حرارت های زیر 23 ناهنجاری های ناشی از سرما هنگامی اتفاق می افتند که درجه حرارت به اندازه کافی پایین بوده و باعث ایجاد کریستالهای یخ در بافت های جنین می گردد. جنین های مسن تر نسبت به پایین بودن درجه حرارت حساس ترند تا جنین هایی که جوان هستند. جهت تخم مرغ چرخاندن درجه سانتی گراد (از لحاظ فیزیولژیکی صفر یا نقطه ای که در آن رشد متوقف است یا شروع می شود) منجر به تعویق رشد می گردد ولی ا گر تخم مر غ را هرچه زودتر دوباره گرم کنند رشد از سرگرفته خواهد شد. ناهنجاری های ناشی از سرما هنگامی اتفاق می افتند که درجه حرارت به اندازه کافی پایین بوده و باعث ایجاد کریستالهای یخ در بافت های جنین می گردد. جنین های مسن تر نسبت به پایین بودن درجه حرارت حساس ترند تا جنین هایی که جوان هستند. درجه حرارت های پایین باعث اختالالت در قلب و گردش خون ضعف در رشد پرده ها و جذب مواد مغذی و باالخره امکان عدم فعالیت کبد می گردد. سرد شدن های متناوب شبیه به آنچه که در جوجه کشی طبیعی رخ می دهد به نظر می رسد که در دستگاه های جدید جوجه کشی ضرورتی ندارد. قصور در چرخاندن تخم مر غ ها از میزان جوجه در آوری می کاهد و تعداد جنین هایی را که در وضعیت ناجور قرار می گیرند افزایش می دهد. جوجه درآوری رضایت بخش با تخم مر غ هایی حاصل می شود که ته باریک آنها به طرف پایین قرار گرفته و در حول محور کوتاه تخم مر غ می چرخند. بهترین نتایج با تخم اردک و غاز موقعی بدست می آید که بصورت افقی قرار گرفته و در حول محور بلند خود می چرخند. تخم مر غ ها باید حداقل 3 بار در روز چرخانده شوند. تناوب چرخش عمال در هر روز باید 24 مرتبه باشد. هرچند که حدا کثر هچ با 96 دور در روز بدست آمده است. تخم مرغهایی که قسمت باریک آن ها پایین واقع شده باید تحت زاویه 20 تا 45 درجه نسبت به خط افقی چرخانده شوند. تخم مرغهایی که بصورت افقی خوابانده می شوند باید تقریبا تحت زاویه 180 درجه چرخانده شوند که جهت آنها به طور متناوب در هر چرخش تغییر پیدا می کند. عمل چرخاندن در 3/2 دوره جوجه کشی یا تا هنگام بسته شدن کامل پرده کوریوآالنتوئیس ( )Chorioallantios به دور جنین باید انجام شود. مدت مدیدی است که معلوم شده چرخاندن تخم مر غ ها از چسبندگی پرده های جنین پیشگیری کرده حرکت جنین را در وضعیت طبیعی تسهیل می نماید و بنابراین از وضعیت های ناجور جنین و ناهنجاری های جنینی جلوگیری می نماید. اخیرا دانسته شده است که چرخاندن باعث تسریع رشد پرده های جنینی جذب سفیده و زرده افزایش سرعت عمل قلب و بهبود تبادل ا کسیژن می گردد. درجه حرارت مناسب دستگاه جوجه کشی جهت تخم مر غ و چرخش صحیح تخم مر غ در موفقیت حاصل از فرآیند جوجه کشی و رشد طبیعی جنین نقش حساسی بازی می کنند. شرایط بهینه در طول مدت جوجه کشی نه تنها منجر به حدا کثر میزان جوجه درآوری می شود بلکه امکان بدست آوردن حدا کثر بهره از جوجه ها را بعد از تولد نیز فراهم می سازد. 57

56 آشنايی با پرورش مرغ تخم گذار پرورش مر غ تخم گذار صنعتی به روشی اطالق می شود كه در آن نژادهای مر غ تخم گذار استفاده می شود و شامل دو مرحله است. در مرحله نخست كه مدتش در حدود 18 هفته بوده و در آن جوجه يک روزه حدودا 40 گرمی با مصرف حدود 6 كيلوگرم دان به مرغی بالغ در حدود 1200 گرم تبديل می شود. اين جوجه ها اغلب ماده اند زيرا خروس ها در سالن جوجه كشی جدا شده و حذف می گردند. اين جوجه ها را در قفس و يا بستر پرورش می دهند. مرحله دوم پرورش مر غ تخم گذار است كه از 80 هفتگی ادامه دارد و در آخر مر غ ها به كشتارگاه رفته و به صورت گوشت صنعتی مصرف می شوند. اهميت پرورش طيور 58 امروزه يكی از معيارهای پيشرفت جوامع وضعيت تغذيه به ويژه تغذيه پروتئين توسط افراد آن جامعه است. وظيفه متخصصين علوم دامی توليد پروتئين با حدا كثر كيفيت و عملكرد و حداقل هزينه و بار محيطی می باشد. فرآورده های طيور از مهم ترين منابع پروتئينی در اغلب كشورها می باشد. بطوريكه توليد و مصرف آن در اغلب كشورها با سرعت روز افزون در حال افزايش است. اهميت پرورش طيور از دو جنبه قابل بررسی است : )1 اقتصادی )2 بهداشت )1 اهميت اقتصادی پرورش طيور الف) ضريب تبديل غذايی تعريف : مقدار غذايی كه حيوان می خورد تا يک كيلوگرم محصول توليد كند که اين محصول می تواند گوشت تخم مر غ و يا شير باشد. ضريب تبديل غذايی هر چه كوچكتر باشد راندمان غذايی ضريب تبديل غذايی است. ضريب تبديل توليد گوشت مر غ در ايران تا 2/5 نيز می رسد در حالی كه در كشورهای پيشرفته زير 2 و گاهي 1/6 است. ب) سهولت تغذيه طيور در تغذيه طوير از مواد مترا كم و كم حجم استفاده می شود. همچنين به دليل اين كه حس بويايی و چشايی طيور ضعيف است. طيور را با هر غذايی می توان تغذيه نمود. ولی امكان بروز مسموميت در اثر مصرف مواد خورا كی آلوده نيز باال می رود. مثل مسموميت با كپك يا چربی های فاسد و... ج) سهولت پرورش مهم ترين عامل محدود كننده پرورش ارتفاع منطقه است. امروزه در اغلب از مناطق گرم و يا سرد دنيا طيور به طور گسترده ای پرورش داده می شوند زيرا عوامل محيطی موثر در پرورش مترا كم

57 كاهش توليد و مصرف گوشت قرمز محدوديت در مصرف گوشت قرمز مزايای اقتصادی و بهداشتی در كشور 123 ميليون واحد دامی وجود دارد كه 83 ميليون آن از مراتع استفاده می كنند. در حالی كه ظرفيت مراتع 37 ميليون واحد دامی است و مصرف گوشت قرمز در دهه گذشته از 10 به 8 كيلوگرم كاهش يافته است. مشكالت صنعت مرغداری در ايران 1.1 وابستگی به واردات مواد اوليه از خارج 2.2 باال بودن ضايعات و تلفات 3.3 عدم توليد جوجه اجداد تخمگذار در كشور 4.4 ضريب تبديل 2/2 تخم مر غ طيور قابل كنترل هستند. ضمنا در واحد سطح مي توان مقادير قابل توجهی محصول با بازده باال توليد كرد. مثال در هر متر مربع از بستر و يا قفس می توان تا 28 قطعه مر غ تخم گذار پرورش و تا 420 كيلوگرم تخم مر غ از هر متر مربع استحصال كرد و يا در روش پرورش طيور در قفس عالوه بر سطح از فضا هم استفاده بهينه كرد. البته ارتفاع باال يك عامل مهم محدود كننده است. اهميت بهداشتی پرورش طيور 1.1 عدم وجود بيماری های بين مر غ و انسان 2.2 تعداد وجود بيماری های مشترک بين انسان و طيور در مقايسه با دام بسيار كمتر است. 5.5 عدم وجود ماركتينگ صحيح پس از توليد 6.6 عدم بسته بندی گوشت و تخم مر غ به ميزان مناسب 7.7 نوسان قيمت 8.8 عدم استفاده از متخصص و مدير فنی 9.9 بی برنامگی در واردات و صادرات 1010 در دست گرفتن نبض بازار و صنعت توليد واردكنندگان دان مر غ و ارگان های شبه دولتی 1111 ضعف شديد مديريتی در وزارت جهاد كشاورزی و شركت پشتيبان امور دام و عدم نظارت بر ارگان ها داليل ضرورت مرغداری در ايران عالوه بر موارد ذكر شده داليل ديگری نيز برای توسعه مرغداری در ايران وجود دارد كه ذيال اشاره می شود : افزايش رشد جمعيت 1/7 درصدی به اين معنی است كه تا سال ميليون نفر به جمعيت كشور افزوده می شود كه نياز به غذا دارند. پايين بودن سرانه مصرف سرانه پروتئين حيوانی و توليدات طيور 59

58 بـــخــش اول عـوامـل مـوثـر بر تـولـیـد تخـم مـرغ مـــرغـــــان تــخــمـــگـــذار چه عواملی در مرغان تخمگذار بر تولید تخم مر غ موثر واقع می شوند بسته به نژاد و فصل شروع تولید تخم مر غ در طیور تخمگذار از هفتگی آغاز می گردد و سیکل تخمگذاری 12 ماه طول می کشد و 8-6 هفته بعد از شروع تولید گله به پیک 90 درصدی می رسد. تولید گله بعد از 12 ماه به 65 درصد خواهد رسید. در طول تغییرات مرحله تولید و کاهش تدریجی تغییراتی در وزن تخم مر غ نیر حاصل می گردد. هر آنچه که بتواند بر تولید گله تاثیر بگذارد بایستی مورد بررسی قرار گیرد. مطالعه سابقه گله نیز در این امر مهم است. مصرف غذا کیفیت و کمیت مصرف آب شدت و مدت روشنایی آلودگی های انگلی بیماری ها مدیریت و فا کتورهای محیطی همگی بر تولید یک گله موثر می باشند. الف) دالیل غیر عفونی موثر در تولید )1 سن مرغ 60 طیور می توانند سال ها زنده مانده و به تولید خود ادامه دهند. به طور کلی بعد از 2 یا 3 سال بسیاری از مر غ ها به طور معنی داری تولید خود را کاهش می دهند و این کاهش از پرنده ای به پرنده دیگر متفاوت خواهد بود. پس از گذارندن یک دوره تولک و استراحت مر غ های خوب می توانند 50 تا 60 هفته به تولید خود ادامه دهند. مر غ هایی که تولید کمتری دارند و نیز سن آن ها بیشتر باشد برای تولید و تولک مناسب نمی باشند. )2 تغذیه نامناسب مر غ ها برای تولید مطلوب به یک جیره باالنس شده و کامل نیاز دارند زیرا که تغذیه نا کافی سبب افت تولید می شود که این حساسیت در خصوص انرژی پروتئین و کلسیم بیشتر است. بدین سبب تامین دائمی نیازهای مرغان تخمگذار ضروری است و استفاده از دانه کامل ضایعات و... به تنهایی باعث عدم تعادل جیره خواهند شد. باالنس نبودن جیره و تغذیه آن در مدت طوالنی سبب پروالپس مجرای عبور تخم می شود. بروز پروالپس در پرندگان چاق و نیز به هنگام تولید تخم مر غ های خیلی بزرگ بیشتر است. پروالپس سبب آسیب دائمی مر غ شده و در بسیاری از مواقع کشنده می باشد. )3 کمبود یا نقص مواد مغذی )3-1 نمک حیوانات به طور ذاتی تمایل به مصرف نمک دارند و تغذیه

59 تولید بایستی به حداقل 4 برابر میزان کلسیم افزایش یابد. کلسیم نا کافی سبب کاهش تولید و کم شدن کیفیت پوسته تخم مر غ می شود. کلسیم در مدوالی استخوان نگهداری می شود. با کاهش ذخایر کلسیم شکنندگی استخوان ها بیشتر می گردد که حتی در موارد حاد مر غ توانایی ایستادن و راه رفتن را از دست میدهد. این مساله در مرغان تخمگذاری که در قفس نگهداری می شوند بیشتر است. سندرم خستگی قفس در مرغانی که روی بستر پرورش می یابند مشاهده نمی شود. کلسیم را می توان از سنگ آهک یا پوسته صدف تامین نمود. اندازه ذرات بر روی قابلیت استفاده از کلسیم موثر است. زیرا هر چه ذرات بزرگتر باشد مدت بیشتری در دستگاه گوارش باقی ماند و آزاد شدن آن ها آهسته تر است. این مساله سبب می شود که در طول تاریکی شب که پرندگان غذایی مصرف نمی کنند سبب پیوستگی و یکنواختی پوسته شود. پیشنهاد می شود که به صورت دوره ای از سنگ آهک دولومیت در صنعت خورا ک استفاده شود. این منبع حاوی حداقل 10 درصد منگنز بوده و برای جذب در روده با کلسیم رقابت می کند در نتیجه سبب کمبود کلسیم می شود. از این سنگ آهک در صنعت فوالد نباید استفاده گردد. باال بودن میزان کلسیم سبب برهم زدن نسبت کلسیم به فسفر شده و به دنبال آن تلفات افزایش می یابد. جیره ای که از نظر نمک کمبود داشته باشد منجر به پرخوری نوک زدن به پر و در نتیجه کاهش تولید تخم مر غ می شود. به ا کثر غذاهای طیور نمک اضافه می شود. ید به ندرت به جیره مر غها اضافه می شود با این وجود نمکهای یددار به طور عادی برای مرغان استفاده می شود. نمک های حاوی کبات در خوک و نشخوارکنندگان استفاده شده و در طیور می توان بدون مشکل آن ها را استفاده کرد. رنگ این نمک آبی می باشد. نگهداری حجم مایعات بدن ph خون و حفظ فشار اسمزی از نقش های سدیم است. مصرف مداوم ولی کم نمک می تواند بر روی کاهش اشت ها موثر باشد. کمبود سدیم بر روی استفاده از پروتئین انرژی جیره و عملکرد تولید مثلی موثر است. کلر نیز از عناصر ضروری است. کلرید هیدروژن از معده حقیقی طیور ترشح شده و در هضم غذا دخیل می باشد. کمبود در طیور عوارض عصبی داشته و به سر و صدای نا گهانی حساسیت بیشتری دارند. 3-2( کلسیم پوسته تخم مر غ از کربنات کلسیم تشکیل شده است. در مرحله رشد احتیاج پوستها به کلسیم نسبتا کم بوده که با شروع )3-3 ویتامین D برای جذب طبیعی کلسیم به آن نیاز می باشد و در صورت نا کافی بودن ویتامین کمبود کلسیم ظاهر می شود و سبب کاهش تولید تخم مر غ می شود. ویتامین D به دو شکل D2 و D3 بود که توانایی جذب و فعالیت هر دو در حیوانات یکسان است ولی در طیور فرم D3 فعالتر و کارایی بهتری دارد. 3-4( پروتئین مصرف پروتئین در واقع برای تامین اسیدهای امینه است. 22 اسید آمینه وجود دارد که طیور قادر به ساختن برخی از آنها نمی باشند. اسیدهای آمینه ضروری بایستی برای طیور تامین شوند که میزان آن بسته به مرحله تولید پرورش سن تیپ نژاد و سویه فرق می کند. در اغلب جیره های مرغان تخمگذار کمبود متیونین وجود دارد. به هنگام شروع تولید نیاز به پروتئین ویتامین و مواد معدنی افزایش می یابد. در صورت کمبود پروتئین یا عدم تامین اسیدهای آمینه تولید و جوجه آوری افت می کند. 3-5( چربی چربی منبع انرژی و سرشار از اسید لینولئیک است و کمبود آن بر روی تولید تخم مر غ تاثیر منفی می گذارد. چربی های جیره به عنوان حمل کننده ویتامین های محلول در چربی و جذب کننده ویتامین ها هستند. در اثر کمبود چربی جیره جذب ویتامینهای ادامه دارد... محلول درچربی مختل می شود.

60 اعـــــــالم تـــجـــربــه سـفیـــده تخــم مـــرغ نگـاهی تـازه به موضوعی کـهنه آیا همیشه فکر می کنید که زرده تخم مرغ برای شما بهتر از سفیده تخم مرغ است همیشه اینطور نیست چون سفیده ی تخم مرغ محتوای بسیار باالیی از پروتئینی به نام آلبومین دارد که یک منبع عالی از انرژی است. این تنها پروتئینی است که فورا توسط بدن جذب شده افزایش فوری انرژی را فراهم میکند. پروتئین موجود در سفیده تخم مرغ در ساخت عضالت همچنین تقویت آنها کمک کند. پروتئین به طور طبیعی دارای اسیدهای آمینه است که برای ساخت عضالت بسیار ایده آل است. در مقاله ای به قلم مت ویک آمده است : بدنسازانی که از ی گیرند در واقع سفیده ی تخم مر غ در رژیم غذایی خود بهره نم موقعیت بسیار ممتازی را از دست می دهند زیرا سفیده ی ص ترین نوع پروتئین دارای تخم مر غ علی رغم غنی بودن از خال میزان ناچیزی از کربوهیدرات ها چربی و کلسترول است. پروتئین سفیده ی تخم مر غ به راحتی جذب ماهیچه ها می شود و هر سفیده بدون زرده در حدود 3/6 گرم پروتئین خالص دارد که حاوی تمامی 8 اسید آمینه ی اساسی مورد نیاز بدن شامل والین لوسین ایزولوسین لیزین متیونین فنیل آالنین ترئونین و تریپتوفان است و ویتامین های,A, E, K, B12 ریبوفالوین و اسید فولیک نیز به وفور در سفیده تخم مر غ یافت می شود که در ساخت ماهیچه ها نقشی اساسی بر عهده دارند. مزایای یاد شده برای بدنسازان تنها شامل سفیده ی تخم مر غ می شود و بهتر است در زمان مصرف از خوردن زرده اجتناب شود. 62 خواص بیوشیمیایی سفیده سفیده مایع آلبومینی زالل و غلیظی است که تمام فضاهای واقع در فاصله بین غشاهای پوسته و زرده را پر می کند. سفیده یا آلبومین تخم مر غ تقریبا 60 درصد وزن کل تخم مر غ را در بر دارد که 78 درصد این ماده از آب و بقیه آن از مواد آلبومینوئیدی تشکیل شده است که مهم ترین آن اوآلبومین است. بالفاصله بعد از این که تخم توسط پرنده رها گردد آلبومین دارای ساختمان ژله مانند می گردد. اما این ژله به تدریج به مایع تبدیل می شود. PH سفیده ی تخم مر غ تازه حدود 7/4 است و در طی حدود 3 روز به 9 افزایش می یابد و سپس به مقدار ناچیزی تغییر می کند و چنین افزایشی نتایج مضری را به دنبال دارد. در ماده خشک سفیده ی تخم مر غ حدودا 85 درصد پروتئین دارد که مهم ترین پروتئین های آن عبارت هستند از : اوآلبومین ( ) Ovalbumin این پروتئین 60 درصد از پروتئین کل سفیده را تشکیل می دهد و شبیه سرم آلبومین موجود در پالسمای خونی می باشد و می توان آن را با این ترکیب مقایسه نمود. این ماده در خون مر غ های تخم گذار یافت شده است. به هر حال اوآلبومین یک پروتئین خالص نمی باشد در واقع یک فسفوپروتئین است. باید توجه نمود که اوآلبومین دارای مقداری مانوز و گلوکزآمین در هر واحد مجزا می باشد اما فاقد نورامینیک اسید می باشد. از نظر ترکیب اسید آمینه ای تعادل خیلی خوبی دارد. اسیدگلوتامیک به میزان بیش از 10 درصد در آن وجود دارد و سایر اسیدهای آمینه نیز به میزان کمتر در آن مشاهده می شود. اوآلبومین دارای خواص ژله ای و کف کنندگی می باشد این خواص و ویژگی ها به حالت پروتئین بستگی دارد به طوری که هر چه میزان -S اوآلبومین افزایش می یابد این خاصیت کاهش می یابد. کونالبومین ( )Conalbumin کونالبومین را همچنین تحت عنوان اووترانسفرین معرفی می نمایند. جرم مولکولی آن تقریبا دو برابر جرم مولکولی اوآلبومین می باشد. این ماده از نظر ترکیب اسید آمینه ای و نیز توانایی آن در جهت ترکیب یافتن با کاتیون های دو ظرفیتی به طور نزدیکی با سیدروفیلین(گروه بتای گلیکو پروتئین سرم خون) شباهت دارد. تفاوت آن ها در قسمت کربوهیدراتی می باشد و دارای اسید نورامینیک نبوده و از بخش های

61 مساوی از مانوز و گلونالبومین تشکیل می گردد. این پروتئین دارای نقش بازدارندگی بر روی با کتری های معینی می باشد. کونالبومین در مقایسه با اوآلبومین آسان تر و راحت تر توسط حرارت تغییر ساختمان مولکولی می دهد و در حدود 63 درجهی سانتی گراد انعقاد می یابد. این تقریبا درجه حرارتی است که سفیده ی تخم مر غ در آن درجه منعقد می گردد زیرا اوآلبومین در نقطه ای که کونالبومین غیر محلول می شود حالت ژله ای یا شبه جامد پیدا می کند. چسبندگی آلبومین است. اسید نورامینیک به طور کامل در PH خنثی جدا شده و بارهای منفی آن مسئول این خواص می باشند. این پروتئین در آب خالص نامحلول بوده اما در حضور نمک و در = 7 PH حل می گردد. اووموسین در مقابل حرارت مقاوم می باشد. اووموسین در رابطه با متصل شدن گویچههای قرمز خون نقش بازدارنده ای را بر عهده دارد. لیزوزیم )Lysozyme( در بین پروتئین های سفیده ی تخم مر غ لیزوزیم اهمیت خاصی دارد. لیزوزیم امروزه در صنایع غذایی برای شبیه ساختن شیر گاو به شیر مادر و در صنعت داروسازی به کار میرود. عمل جداسازی این پروتئین از طریق کلرید سدیم در PH حدود 10 صورت می گیرد. اووموکوئید )Ovomucoid( اووموکوئید یک گلیکو پروتئین غنی از گلوکز آمین در حدود 14 درصد می باشد. همچنین دارای 7 درصد مانوز و یک مقداری گاال کتوز و مقداری اسید نورامینیک می باشد. اتصال مابین این مونوسا کارید ها توسط یک زنجیره ی پپتیدی بر روی آسپارژین صورت می گیرد. این پروتئین در مقایسه با دو ترکیب قبلی یعنی اوآلبومین و کونالبومین کوچک می باشد و دارای 13 درصد نیتروژن بوده اما 2 درصد گوگرد دارد. این ترکیب به راحتی از دیگر پروتئین های سفیده ی تخم مر غ به واسطه ویژ گی محلولیت خود در اسید تری کلرواستیک جدا می گردد. اووموکوئید به واسطه ی حرارت تغییر ساختمان مولکولی میدهد ا گر چه در مقایسه با اوآلبومین و کونالبومین از مقاومت بسیار بیشتری برخوردار می باشد. اووموکوئید دارای فعالیت بیولوژیکی است و این به دلیل عامل آنتی تریپسین آن می باشد. سفیده ی سخت انعقاد یافته ی تخم مر غ به سرعت در روده هضم می گردد زیرا که ساختمان مولکولی آن تغییر یافته است. در مقابل سفیده ی تخم مر غ خام در مقابل فرآیند هضم تا حدی مقاوم است. اووموسین )Ovomucin( اووموسین هم یک گلیکو پروتئین می باشد اما ساختمان آن در مقایسه با ساختمان اووموکوئید از شناسایی کمتری برخوردار می باشد. این ترکیب نسبت به اووموکوئید دارای اسید نورامینیک بیشتری است. این ترکیب بیان کننده ی شکل االستیکی و فیبری مولکول می باشد که مسئول ویسکوزیته یا

62

63